Büyük bir araştırma, kanser riskini ciddi şekilde artıran bir genetik mutasyona sahip sperm bağışçısının, Avrupa’da en az 197 çocuğun biyolojik babası olduğunu ortaya çıkardı. Çalışma, Avrupa Yayın Birliği’nin Araştırmacı Gazetecilik Ağı’nın parçası olarak 14 kamu yayın kuruluşu tarafından gerçekleştirildi.
Elde edilen bilgilere göre, bazı çocuklar iki farklı kanser türüyle mücadele ederken, bazıları hayatını kaybetti. Araştırmacılar, mutasyonu miras alanların yalnızca küçük bir kısmının kanserden kurtulabileceğini düşünüyor.
Sperm, 2005 yılında başlayarak, öğrenciyken bağış yapması için para ödenen isimsiz bir erkekten geliyordu. Spermi daha sonra yaklaşık 17 yıl boyunca kadınlar tarafından kullanıldı.
Bağışçı sağlıklıydı ve bağışçı tarama kontrollerinden geçmişti. Ancak bazı hücrelerindeki DNA’sı doğumundan önce mutasyona uğramıştı. Bu mutasyon, vücudun hücrelerinin kansere dönüşmesini önlemede kritik role sahip TP53 genine zarar vermişti. Bağışçının vücudunun büyük kısmı tehlikeli TP53 formunu içermiyor ancak spermlerinin yüzde 20’si kadarı içeriyordu. Bu spermlerle meydana gelen herhangi bir çocuğun vücudundaki her hücrede bu mutasyonu taşıyacağı belirtiliyor.
Li Fraumeni Sendromu olarak bilinen durum, özellikle çocukluk döneminde ve daha sonraki yaşamda meme kanseri olmak üzere, yüzde 90’a varan bir kanser geliştirme riski taşır.
Spermi satan Danimarka merkezli European Sperm Bank (Avrupa Sperm Bankası) açıklamasında, etkilenen aileler için üzgün olduklarını belirtti ve spermin bazı ülkelerde çok fazla bebek yapmak için kullanıldığını kabul etti. Ayrıca, “bağışçının kendisinin ve aile üyelerinin hasta olmadığını” ve bu tür bir mutasyonun “genetik tarama ile önleyici olarak tespit edilmediğini” açıkladılar. Spermiyle ilgili sorun keşfedilir keşfedilmez bağışçıyı derhal bloke ettiklerini de sözlerine eklediler.
Çocuklar hayatını kaybetti
Bu yıl, sperm bağışıyla bağlantılı kanserli çocukları gören doktorlar, European Society of Human Genetics’te (Avrupa İnsan Genetiği Derneği) endişelerini dile getirdi. O zaman bilinen 67 çocuktan 23’ünde bu varyantı bulduklarını bildirdiler ve 10 çocuğa kanser teşhisi konmuştu bile.
Bilgi Edinme Özgürlüğü talepleri, doktorlar ve hastalarla yapılan görüşmeler neticesinde bağışçının çok daha fazla çocuğun biyolojik babası olduğu ortaya çıkarılabildi. Bu sayının en az 197 çocuk olduğu açıklandı ancak tüm ülkelerden veri alınamadığı için sayı değişebilir. Ayrıca bu çocuklardan kaçının tehlikeli varyantı miras aldığı da bilinmiyor.
Bağışçının spermi, 14 ülkede 67 doğurganlık kliniği tarafından kullanılırken, sperm bağışının kaç kişi tarafından kullanılabileceğine yönelik tartışmalar gündeme geldi. Bir spermin kaç kez kullanılabileceğine dair dünya çapında kabul gören evrensel bir yasa yok fakat ülkeler kendileri bu sınırı belirleyebiliyor ya da bağışı tamamen yasaklayabiliyor. Avrupa Sperm Bankası, bu sınırların bazı ülkelerde ihlal edildiğini kabul etti. Belçika’da, bir sperm bağışçısının yalnızca altı aile tarafından kullanılması gerekirken, bu olayda 38 farklı kadın bağışçıdan 53 çocuk dünyaya getirildiği ortaya çıktı. İngiltere’de ise sınır, bağışçı başına 10 aile olarak belirleniyor.