3 Ekim 2024’te PLOS dergisinde yayınlanan bir makaleye göre bilim insanları okul öncesi çocuklarda otizm spektrum bozukluğu teşhisi için yeni bir yöntem geliştirildi.
Cenevre Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde yürütülen bir çalışmada 1-5 yaş arası okul öncesi çocuklarda erken terapötik müdahale amacıyla otizm spektrum bozukluğunu teşhis edebilen yüzde 82,5 oranında başarılı yeni bir araç geliştirildi.
Otizm spektrum bozukluğu ve teşhis zorlukları
Otizm spektrum bozukluğu (OSB) karmaşık bir nörogelişimsel farklılık olarak tanımlanıyor. OSB’nin genetik temelli olduğuna dair bazı veriler bulunsa da hangi gen veya gen grubunun sebep olduğu tam olarak bilinmiyor.
Bunun yanında, çevresel faktörlerin de OSB’ye yol açabileceğine dair görüşler de bulunuyor. OSB’nin Asperger sendromu ve Rett sendromu gibi farklı alt türleri de bulunuyor. CDC’a (U.S. Centers for Disease Control and Prevence) göre 8 yaşından küçük her 36 çocuktan 1’ine OSB tehşisi konuyor.
PLOS dergisinde yayınlanan makaleye göre OSB semptomları, sosyal ve sosyal olmayan olarak iki temel kategoriye ayrılıyor. Sosyal semptomlar; sözel ya da sözel olmayan iletişim, kişilerarası etkileşim, duygusal karşılık verme gibi davranışları kapsıyor.
Sosyal olmayan semptromlar; ise tekrarlayan davranış örüntüleri ve duyusal sorunları içeriyor (göz teması kuramama vb.) Bunun yanında, bilişsel ve dilsel gelişimin gecikmesi de OSB semptomlarından biri olarak görülüyor. Fakat bu belirtiler çok geniş bir yelpazeyi kapsadığı için teşhis koymak zorlaşıyor. Bu nedenle tekrarlayan davranış örüntülerinin saptanması OSB teşhisine önemli rol oynuyor.
Görüntü-ses sinir ağı topluluğu
OSB teşhisindeki zorluklara karşı Cenevre Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden bir araya gelen bilim insanları derin öğrenme (deep learning; yapay sinir ağları ile çalışan algoritmalar) yöntemini kullanarak geliştirdikleri ‘görüntü-ses sinir ağı topluluğu’ 1-5 yaş arası 160 çocukta yüzde 82,5 oranında doğru teşhis konulmasını başardı.
Makaleye göre bilim insanlarının geliştirdiği yapay zeka destekli görüntü-ses sinir ağı topluluğu, ailelerinden izin alınarak çalışmaya katılan çocukların eğitmenler eşliğinde vakit geçirdikleri videoların ses ve görüntülerini analiz ederek otizm spektrum bozukluğu tanısı koyabiliyor.
Hem görüntü hem de ses için, göz kontağı, yüz ifadesi, entonasyon, isteme, verme, mimik, gösterme, hayal kurma, isme tepki verme, tekrarlanan sesler gibi 27’şer kategoride analizler yapılıyor. Bu gelişmeyle otizm spektrum bozukluğu teşhisi konulmasındaki zorlukların bir çoğunun aşılabileceği düşünülüyor.
Kaynak: PLOS One
