Araştırmacılar, genç bir yıldızın yörüngesinde gezegen oluşumunu gösteren görüntü yakaladı.
Şili’deki Avrupa Güney Gözlemevi’ne ait Çok Büyük Teleskop (Very Large Telescope/VLT) ile çekilen yeni bir görüntüde, bir gezegenin doğmakta olduğunu düşündüren bulgular tespit edildi.
Güneş Sistemi’nden yaklaşık 430 ışık yılı uzaklıkta olan ve görüntünün merkezinde yer alan genç yıldızın adı 2MASSJ16120668-3010270.
Yeni gezegen oluşumuna ilişkin ilk şüpheler geçtiğimiz seneye dayanıyor. 2024 yılında yapılan bir çalışmada, yıldızın diskinde bir boşluk bulunduğu açıklandı; bu boşluk orada bir gezegenin oluşmakta olduğuna işaret ediyordu.
Görüntüde, yıldızın etrafı dönen gaz ve tozdan oluşan göz şeklinde bir disk ile çevrili olduğu görülüyor. Diskin iç kısmındaki karanlık halka, muhtemelen bir gaz devi olan yeni doğmuş gezegenin, yıldızın etrafında dönerken yerçekimi sayesinde çevresindeki materyali çekerek bir yol açtığını gösteriyor.
Araştırmaya göre söz konusu gezegen oldukça büyük kütleli. Büyük olasılıkla Jüpiter’in birkaç katı kadar kütleye sahip. Yörüngesinde dönerken bir boşluk oluşturuyor ve çevresindeki materyal gezegenin üzerine çöküyor. Bu yönüyle gezegen adeta bir süpürge gibi bütün tozu içine çekiyor.
Yeni çalışmada, 2MASSJ1612 ilk kez dağınık yakın-kızılötesi ışıkta gözlemlendi. Bu sayede daha önce görülmeyen ayrıntılar, özellikle diskin merkezinden dışa doğru uzanan iki spiral kol ortaya çıktı.
İrlanda’daki Galway Üniversitesi Fizik Bölümü’nde öğretim görevlisi olan çalışmanın başyazarı Christian Ginski, Live Science’a yaptığı açıklamada, bu kolların gezegenin disk üzerinde yarattığı “bozulmalar” sonucu oluştuğunu, yani gezegenin hareketiyle diski şekillendirdiğini belirtti. Bu durum, göle atılan bir taşın oluşturduğu dalgalara benzetiliyor.
Ginski, gözlemlerini, “Taş suyu rahatsız eder ve dalgalar gönderir, bu da gezegenin disk içinde yaptığı etkiye benziyor. Şimdi o taşı suya sadece atmak yerine, su yüzeyinde sekerek ilerlediğini düşünün; giderek karmaşıklaşan bir dalga deseni ortaya çıkar. Gezegen yıldızın etrafında döndükçe, disk içinde bu türden spiral yapılar oluşuyor.” sözleriyle anlattı.
Sıra Webb Teleskobu’nda
Ginski şimdiye dek yaklaşık 100 genç yıldız sistemi gözlemlediğini ve genellikle ya sadece oyulmuş halkaları ya da yalnızca spiral yapıların görüldüğünü söylüyor. Ancak bu vakada her ikisi birden mevcut; bu da gezegen oluşumuna dair teorik modellerin öngördüğü bir durum.
Ekip, diskte ne tür bir gezegenin bulunduğunun öngörülebileceğini düşünüyor ve doğru ekipmanla bu yeni gezegenin görüntüsünü gerçekten çekmeyi umuyor. Bu nedenle James Webb Uzay Teleskobu ile görüntü elde etmeyi hedefliyorlar.
Araştırmacılara göre bu gözlem, doğum aşamasındaki bir gezegenin tespit edildiği nadir örneklerden biri olabilir.
Araştırma ekibi, diskin içindeki bu muhtemel dev ötegezegene dair bir simülasyon yayınladı ve önümüzdeki aylarda James Webb Uzay Teleskobu ile bu gezegenin varlığını doğrulamayı umuyor. Makale, 9 Haziran Pazartesi günü arXiv ön baskı veritabanında paylaşılırken, Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlanmak üzere kabul edildi.
Kaynak: arxiv
