ABD ve Çin arasında çip savaşı büyüyor

ABD’de Joe Biden yönetimi Çin ile ihracata yeni kısıtlamalar geldiğini duyurdu. Çin’den ise ABD’nin bu adımına karşı bir hamle geldi. Çin, ticaret krizi tırmanırken önemli minerallerin ABD’ye ihracatını yasaklayacağını duyurdu.

ABD Ticaret Bakanlığına bağlı Sanayi ve Güvenlik Bürosu (BIS), 24 tip çip üretim donanımı ile yarı iletkenlerin geliştirilmesinde kullanılan 3 kategori yazılımın ihracatına kısıtlama getirildiğini duyurdu.

Kısıtlamalar kapsamında ayrıca yapay zeka çiplerinde kullanılan Yüksek Bant Genişlikli Hafıza (HBM) bileşeninin de Çin’e ihracatı yasaklanacak.

Kısıtlamaları daha etkin hale getirmek üzere “yabancı doğrudan ürün kuralı” (FDPR) adı verilen sürecinin işletileceği, ürün ve donanımlarında Amerikan menşeili parçalar olan yabancı şirketlerin Çin’e yapacağı ihracatın da denetleneceği belirtildi.

Öte yandan Ticaret Bakanlığı 140 Çin şirketini “varlık listesine” almayı planladığını bildirdi. Varlık listesindeki şirketlere hükümetten özel izin almadan ürün veya hizmet satılamıyor.

Amaç askeri teknolojilerin geliştirilmesini engellemek

ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, kısıtlamaların, Çin’in çip teknolojisini ileri askeri teknolojiler ve silah sistemlerinin geliştirilmesinde kullanmasını engellemeyi amaçladığını vurguladı.

Bakan Raimondo, “Kısıtlamalar, ABD’nin, Çin Halk Cumhuriyeti’nin askeri modernleşmesinde kullandığı en ileri teknoloji çipleri üretme kabiliyetine ket vurmak için bugüne dek getirdiği en güçlü kontroller.” dedi.

Kısıtlamalar, 20 Ocak’ta görevi ABD’nin 47. Başkanı seçilen Donald Trump’a devretmeye hazırlanan Biden yönetiminin Çin’e çip sektöründe uyguladığı kısıtlayıcı ve korumacı tedbirlerin sonuncusu oldu.

İlk tepki geldi: Adil rekabeti ihlal ediyor

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lin Cien, Pekin’de düzenlenen olağan basın toplantısında, ABD’nin ihracat kontrollerini istismar ederek Çin’i engellemeye ve bastırmaya çalıştığını savundu.

Çin’in ABD’nin ulusal güvenlik kavramının sınırlarını aşırı esnetmesine karşı olduğunu vurgulayan Sözcü Lin, “Bu davranış, piyasa ekonomisinin kurallarını ve adil rekabet ilkesini ihlal ediyor, uluslararası ekonomik ve ticari düzene zarara veriyor ve küresel sanayi ve tedarik zincirlerinin istikrarını bozuyor.” dedi.

Lin, kısıtlamaların tüm ülkelerin çıkarlarına zarar vereceğini kaydederek Çin’in, kendi şirketlerinin meşru ve yasal haklarını ve çıkarlarını korumak için kararlı tedbirler alacağı mesajını verdi.

Çin’den karşı adım

ABD’nin ihracat kısıtlamasına Çin’den karşı adım geldi. Ticaret bakanlığı, Washington’un Çin’in çip sektörüne yönelik son baskısından bir gün sonra yaptığı açıklamada galyum, germanyum ve antimon içerikli minerallerin ABD’ye ihracatını yasakladığını söyledi. Bakanlık, “Galyum, germanyum, antimon ve süper sert malzemelerin Amerika Birleşik Devletleri’ne ihracatına izin verilmeyecektir” açıklamasını yaptı.

Galyum ve germanyum yarı iletkenlerde kullanılırken, germanyum aynı zamanda kızılötesi teknoloji, fiber optik kablolar ve güneş pillerinde de kullanılıyor. Project Blue’a göre, Çin, dünya rafine galyum üretiminin yüzde 98,8’ini ve germanyum üretiminin yüzde 59,2’sini gerçekleştiriyor. Bu adım, Batı’nın tedarik zincirinde ciddi bir gerilime neden olacak.

ABD ve Çin arasında çip savaşı nasıl başladı?

Biden yönetimi, ABD’nin ulusal güvenliğini tehdit edebilecek kilit teknolojilerin transferini önlemeyi, Çin ile rekabet stratejisinin merkezine koymuştu.

10 Ağustos 2022’de Biden’ın onayıyla yürürlüğe giren Çip ve Bilim Yasası, Çinli üreticilerin ileri çip teknolojilerine erişimine getirdiği kısıtlamalarla Washington’ın, Çin’in bu sektördeki teknolojik kabiliyetine set çekme niyetini açıkça ortaya koymuştu.

ABD Ticaret Bakanlığına bağlı Sanayi ve Güvenlik Bürosu (BIS), 7 Ekim 2022’de, aralarında Çin’in en büyük hafıza çipi üreticisi Yangzte Memory Technologies ve en büyük yarı iletken donanım üreticisi Naura Technology Group’un bulunduğu 31 şirket ve kurumun İhracat Kontrol Listesi’ne alındığını bildirilmişti.

Öte yandan Başkan Biden, ihracat kısıtlamalarına ek olarak, 10 Ağustos 2023’te, Çip ve Bilim Yasası’nın kabulünün yıl dönümünde imzaladığı başkanlık kararnamesiyle, yarı iletkenler ve mikro-elektronik, kuantum bilgi teknolojileri ile yapay zeka sistemlerinin olduğu üç kritik teknoloji alanında Amerikan şirketlerinin Çin’de girişim sermayesi ve hisse ortaklığı yatırımları yapmasına kısıtlama getirmişti.

Kaynak: Anadolu Ajansı, Reuters