50 yıllık Sovyet uzay aracı Türkiye’ye düşebilir

1972 yılında Sovyetler Birliği tarafından Venüs’e gönderilmek üzere fırlatılan ancak yörüngede başarısız kalan Kosmos 482 adlı uzay aracı, yarım yüzyılı aşkın süredir Dünya çevresinde dönüyor. Ancak günümüzde, bu metal yığın atmosferin sürtünme etkisiyle giderek alçalan bir yörüngeye girdi ve artık Dünya’ya düşmesine sadece saatler kaldı. Avrupa Uzay Ajansı’na (ESA) göre bu kontrolsüz düşüş, 10 Mayıs Cumartesi sabahı saat 09.16 (BST) civarında gerçekleşecek. Ancak bu süre birkaç saat sapma gösterebilir.

Türkiye riski taşıyan bölgeler arasında

Avrupa Uzay Ajansı’ndan uzay enkazı uzmanı Stijn Lemmens’e göre, Kosmos 482’nin düşebileceği coğrafi bant 51.7 derece kuzey ile 51.7 derece güney enlemleri arasında yer alıyor. Bu da, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu geniş bir alanı kapsıyor. Yani Ankara, İstanbul, İzmir gibi büyük şehirler de bu potansiyel rota içinde yer alıyor. Uzay aracı büyük olasılıkla okyanusa düşecek olsa da, Türkiye dahil pek çok ülke şu an bu tarihi olayın potansiyel etkilerine karşı tetikte.

Kosmos 482, Sovyetler’in Venüs programı kapsamında fırlatıldı. Ancak fırlatma roketindeki arıza nedeniyle araç Dünya yörüngesinde mahsur kaldı. Üstelik bu uzay aracının bir kısmı—muhtemelen Venüs’e iniş için özel olarak tasarlanmış kapsülü—olağanüstü sağlam bir yapıya sahip. Bu kapsül, Venüs’ün yoğun atmosferine dayanacak şekilde üretildiği için, Dünya atmosferine girişte tamamen yanmayabilir. Ağırlığı yaklaşık 495 kilogram olan bu parça, tahminlere göre saatte 240 kilometre hızla yeryüzüne çarpabilir.

Daha önceki benzer olaylar, örneğin Starlink uydularının ya da Çin’in Tiangong-1 uzay istasyonunun atmosfere girişleri, gökyüzünde parlak ışık topları ve ateş çizgileri şeklinde gözlemlenmişti. Eğer Kosmos 482’nin parçaları Türkiye üzerinde atmosfere girerse, bu da benzer bir yapay meteor yağmuru etkisi yaratabilir. Ancak uzmanlara göre, eğer düşen parça tek bir bütün olarak kalırsa, gökyüzünde tek bir büyük ateş topu gibi görünecek.

Düşerse zarar verir mi?

Uzmanlar, parçaların büyük çoğunluğunun atmosfere girişte yanacağını ve yeryüzüne ulaşma ihtimalinin düşük olduğunu söylüyor. Ancak Venüs kapsülünün özel yapısı sebebiyle bu sefer durum biraz daha farklı. ESA’dan Lemmens, “Bu kapsül sıradan bir uydu değil. Yüksek sıcaklıklara ve basınca dayanacak şekilde tasarlanmış olması, yere ulaşma ihtimalini artırıyor,” diyor. Ancak yine de yüzde 70 olasılıkla okyanusa düşeceği tahmin ediliyor. Türkiye’ye düşmesi ihtimali ise oldukça düşük olmakla birlikte tamamen göz ardı edilemiyor.

Bu olay, giderek büyüyen uzay çöpü sorununa da dikkat çekiyor. ESA yetkilisi Lemmens, gelecekteki uzay araçlarının kontrollü iniş yapacak şekilde tasarlanması gerektiğini vurguluyor. Böylece hem çevresel riskler azalıyor hem de düşeceği yerler daha önceden tahmin edilebiliyor.

Kosmos 482’nin Dünya’ya dönüşü, insan yapımı uzay araçlarının öngörülemeyen tehlikelerini yeniden gündeme taşıyor. Türkiye üzerinde gerçekleşebilecek olası bir düşüş, gökyüzünü izleyenler için etkileyici bir görüntü sunsa da, yetkililer olası senaryolara karşı tedbirli olunması çağrısında bulunuyor.
Kaynak: ESA