3 milyon yaşındaki IRAS 04125+2902 b, etrafındaki gaz ve toz diskindeki bükülme sayesinde keşfedilen en genç gezegenlerden biri oldu.
(ESA)
Astronomlar, yalnızca 3 milyon yaşında olan ve bugüne kadar transit yöntemiyle tespit edilen en genç gezegenlerden biri olan IRAS 04125+2902 b’yi keşfetti. Gezegen, Boğa Moleküler Bulutu’nda, Dünya’dan yaklaşık 430 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor. Bu bulut, yıldızların ve gezegenlerin doğum yeri olarak bilinen aktif bir bölge. Keşfedilen bu gezegen, Dünya’nın 10 ila 20 katı kütleye sahip ve çapı Dünya’nın yaklaşık 11 katı büyüklüğünde.
Genç gezegenler, genellikle yıldızlarını çevreleyen yoğun gaz ve toz diskleri nedeniyle gözlemlenemiyor. IRAS 04125+2902 b’nin çevresindeki diskin alışılmadık şekilde bükülmüş olması, bu engeli ortadan kaldırdı ve gezegenin NASA’nın TESS teleskobuyla gözlemlenebilmesini sağladı.
Astronomlar, transit yöntemiyle yıldızının ışığında meydana gelen hafif bir azalmayı tespit ederek bu gezegeni keşfetti. Araştırma ekibinden Madyson Barber, bu keşfi şöyle yorumladı: “Bu keşif, gezegenlerin yalnızca 3 milyon yıl gibi kısa bir sürede oluşabileceğini doğruluyor. Dünya’nın oluşumu ise 10-20 milyon yıl sürmüştü.”
(The University of North Carolina)
IRAS 04125+2902 b, yıldızının etrafında yalnızca 8,83 günde bir tur atıyor ve bu mesafe, Güneş Sistemi’ndeki Merkür’ün Güneş’e olan mesafesinin yalnızca beşte biri. Yıldızın kütlesi Güneş’in yüzde 70’i kadar ve sıcaklık olarak daha düşük, gelecekte turuncu bir cüce yıldıza dönüşmesi bekleniyor. Gezegenin düşük yoğunluğa sahip olması, atmosferinin şişkin ve oluşumundan kalan ısıyla hala parlak olduğunu gösteriyor. Bu durum, gezegenin zamanla atmosferini kaybederek mini-Neptün ya da süper-Dünya gibi bir yapıya dönüşeceğini de düşündürüyor.
Bükülmüş diskin gizemi
Gezegenin etrafındaki gaz ve tozdan oluşan protoplanet diskin bükülmüş olması, bilim insanları için bir başka ilgi çekici konu. Normal şartlarda, genç gezegenlerin ve yıldızların etrafındaki disklerin uyumlu bir yapıya sahip olması beklenir. Öte yandan bu sistemde dış disk, yıldızın ve gezegenin yörüngesiyle uyumsuz bir şekilde eğilmiş durumda. Araştırmacılar, bu bükülmenin nedenleri üzerine çalışıyor ve olası sebepler arasında bir başka gök cisminin etkisi ya da çevredeki yıldız oluşum bölgesinden gelen materyallerin etkisi bulunuyor.
Yeni sorular ve keşfin önemi
(The University of North Carolina)
Bu gezegenin keşfi, yalnızca gezegenlerin nasıl ve ne kadar hızlı oluştuğuna dair yeni sorular gündeme getirmekle kalmıyor, aynı zamanda genç yıldız sistemlerinin dinamiklerini anlamada önemli bir adım sunuyor. Kuzey Carolina Universitesi (UNC) astrofizikçisi Andrew Mann, “Dev gezegenlerin, gaz diskleri dağılmadan önce oluşması gerektiğini biliyoruz, çünkü bu disklerden büyük miktarda gaz çekmeleri gerekiyor. Ancak diskler 5 ila 10 milyon yıl içinde yok oluyor. Gezegenler bu süre içinde mi oluşuyor yoksa daha mı hızlı? Bu soru hâlâ cevaplanmayı bekliyor,” ifadelerini kullandı.
IRAS 04125+2902 b gibi keşifler, galaksimizde sık rastlanan süper-Dünya ve mini-Neptün türü gezegenlerin gelişimine dair önemli ipuçları sunuyor. Bu keşfin gezegen bilimie dair daha geniş bir anlayış geliştirilmesine katkı sağlaması bekleniyor.Kaynak: Nature, Reuters, NASA
