Kızıl Gezegen’in yüzeyinde, bir zamanlar suyun aktığına dair umutları artıran milyonlarca siyah “eğim çizgisi” bulunuyor. Nature Communications dergisinde yayımlanan iki yeni çalışmayla, bu çizgilerin oluşumuna dair onlarca yıllık tartışmaya noktayı koymuş olabilir. Çalışmalar, bu eğim çizgilerinin suyla değil, kuru süreçlerle, yani rüzgar ve toz hareketiyle oluştuğunu ortaya koydu.
Bern Üniversitesi ve Brown Üniversitesinden araştırmacılar, yapay zeka kullanarak NASA’nın Mars Reconnaissance Orbiter’ı tarafından 2006-2024 yılları arasında çekilen 86 binden fazla yüksek çözünürlüklü görseli taradı ve 500 binden fazla yamaç çizgisinin yer aldığı ilk küresel haritayı oluşturdu.
Oluşturulan bu küresel haritayı, sıcaklık, rüzgar hızı ve mineral bileşimi gibi diğer veri kataloglarıyla karşılaştıran ekip, çizgilerin oluşumu ile su veya donma gibi faktörler arasında bir bağlantı bulamadı. Bunun yerine, çizgilerin toz birikimi ve ortalamanın üzerinde rüzgar hızlarının görüldüğü yerlerde oluşma olasılığının çok daha yüksek olduğunu tespit ettiler.
Çalışmanın yazarlarından Valentin Bickel, “Toz, rüzgar ve kum dinamiği, yamaç çizgisi oluşumunun ana mevsimsel etmenleri gibi görünüyor” açıklamasında bulundu. Bu süreç, ince toz tabakalarının dik yamaçlardan aniden kaymasıyla gerçekleşiyor.
Araştırma, çizgi oluşumuna en uygun koşulların, Mars’ta gün doğumu ve gün batımı saatlerinde gerçekleştiğini gösteriyor. Söz konusu zaman dilimleri, yörüngedeki uzay araçlarının yüksek kaliteli görüntü çekmesinin en zor olduğu, ışığın zayıf olduğu anlar. Ayrıca bu durum, bilim insanlarının bu olayları neredeyse hiç doğrudan gözlemleyememesinin ve gizemin bu kadar uzun sürmesinin temel nedeni olabilir.
Su olasılığı devre dışı kaldı
Çizgilerin oluşum mekanizması, Mars’ın yaşanabilirliği ve gelecekteki keşif görevleri açısından büyük önem taşıyordu. Zira, eğer bu çizgilere eriyen tuzlu su veya tuzlu su birikintileri neden oluyor olsaydı, bu, gezegende nadir bulunan yaşanabilir bölgelerin kanıtı olabilirdi. Ancak bulgular, suya bağlı bir oluşum ihtimalini büyük ölçüde ortadan kaldırarak, bu bölgelerin gezegen koruma endişesi olmaksızın araştırılabileceğini gösteriyor.
Kaynak: Nature Communications