Müzakereler devam ederken, Rusya savaşın başlangıcından bu yana en büyük saldırılardan birine maruz kaldı. FPV dronlar ile Rusya’ya saldıran Ukrayna ise stratejik üstünlük sağladı.
Ukrayna, 1 Haziran’da Rusya’nın Murmansk, Ryazan, İrkutsk ve İvanovo bölgelerindeki askeri havaalanlarına insansız hava araçlarıyla (İHA) saldırı düzenledi. Ukrayna’nın en büyük İHA operasyonlarından biri olan saldırıda Rusya’nın A-50 erken uyarı uçakları, Tu-95 ve Tu-22M3 bombardıman uçakları dahil birçok uçak ağır hasar aldı. Sosyal medyada yayınlanan görüntülerde bazı uçakların alev aldığı da görüldü. Operasyon, savaşın teknolojik boyutunda yeni bir dönemin başladığına işaret ediyor.
Saldırı sonrası, ABD merkezli düşünce kuruluşu Institute for the Study of War tarafından hazırlanan kapsamlı rapora göre, Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU), 1 Haziran 2025 sabahı Rusya’nın derinliklerindeki dört ayrı hava üssünü hedef aldı. İrkutsk, Murmansk, Ryazan ve İvanovo bölgelerinde yer alan üslerde konuşlu toplam 41 stratejik bombardıman uçağı, Ukrayna yapımı FPV (first-person view) dronelar tarafından vurularak etkisiz hale getirildi. Saldırıların Rusya’ya maddi zararının 7 milyar doları bulduğu tahmin ediliyor.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, saldırılarda 117 dron kullanıldığını ve bunların büyük bir kısmının hedefe ulaştığını belirtti. Hedef alınan uçaklar arasında Rusya’nın nükleer caydırıcılığının ve uzun menzilli füze kapasitesinin belkemiğini oluşturan Tu-95, Tu-22M3 ve A-50 erken uyarı uçakları da yer alıyordu.
Yeni taktik kamyonla sızma
ISW raporuna göre, saldırılar büyük bir gizlilikle yürütüldü. FPV dronlar, Rusya’ya önceden sızdırılarak kamyon kasalarında saklandı. Kamyonlar üslerin yakınına yerleştirildi ve uzaktan kontrolle üst kısmı açılarak dronlar fırlatıldı. Böylece Rus elektronik harp sistemleri devreye girmeden saldırılar tamamlandı. Bu taktik özellikle Sibirya’daki hedeflere ulaşılması açısından dikkat çekti. Bu Ukrayna’nın 2022’nin Şubat ayında başlayan savaş boyunca gerçekleştirdiği en derin dron saldırısı oldu.
Rusya saldırılarda milyon dolarlık oldu
ISW’nin raporuna göre, vurulan uçakların büyük kısmı Rusya’nın elindeki az sayıda stratejik bombardıman filosuna ait. Forbes’un 2023 verilerine göre bir A-50 erken uyarı uçağının maliyeti yaklaşık 500 milyon dolar, ve Rusya’nın elinde bu uçaklardan az sayıda kaldığı belirtiliyor. Ayrıca Tu-95 ve Tu-22M3 türlerinin artık üretilmediği, bu nedenle vurulan uçakların geri kazanılamayacağı ifade ediliyor.
Bu kayıpların ardından Rusya’nın uzun menzilli füze operasyonlarında Sukhoi tipi taktik jetlere yöneldiği, bu durumun stratejik derinlikte ciddi zafiyet anlamına geldiği değerlendiriliyor.
Saldırı sonras Kremlin yanlısı medya ve askeri blog yazarları saldırının Rusya’nın nükleer caydırıcılığını hedef aldığını ve bu nedenle nükleer karşılık verilmesi gerektiğini düşünüyor. ISW, bu tür söylemlerin Batı kamuoyunu ve Ukrayna’yı sindirmeye yönelik propaganda hamleleri olduğunu vurguluyor. Daha önce de benzer saldırılar olmuş ancak Kremlin nükleer silah kullanmamıştı.
Rusya da FPV dronlar ile saldırdı
Ukrayna’nın saldırısıyla birlikte Rusya da bu zamana kadarki en büyük dron ve füze saldırısını gerçekleştirdi. 31 Mayıs gecesi ile 1 Haziran sabahı arasında Rusya, 472 Shahed tipi kamikaze drone ve çeşitli tipte füzelerle Ukrayna’nın altyapısını hedef aldı. Ukrayna hava kuvvetleri bu saldırıların 213’ünü düşürmeyi başardı. Ancak balistik füzelere karşı kullanılan Patriot hava savunma sistemlerinin sayısal yetersizliği, Ukrayna’nın bazı bölgelerini savunmasız bıraktı.
Rusya Savunma Bakanlığı, Ukrayna’ya ait birçok insansız hava aracının (İHA) gece hava savunma sistemlerince vurulduğunu bildirdi. Bakanlıktan yapılan açıklamada, Ukrayna’nın gece saatlerinde İHA’larla Rus topraklarına saldırı düzenlediği belirtildi.
Dün yerel saatle 20.00’den 02.00’ye kadar 162 Ukrayna İHA’sının Rus hava savunma sistemlerince vurulduğu kaydedilen açıklamada, bunlardan 57’sinin Kursk, 31’inin Belgorod, 27’sinin Lipetsk, 16’sının Voronej, 11’inin Bryansk, 11’inin Ryazan, 6’sının Oryol, 1’inin Tambov bölgelerinde ve 2’sinin de ilhak edilen Kırım üzerinde düşürüldüğü bilgisi verildi.
ISW raporunda dikkat çeken bir diğer başlık ise Rus askeri blog yazarlarının ve bazı milletvekillerinin Kremlin’e yönelttiği eleştiriler oldu. Özellikle üslerin açıkta ve korumasız bırakılması, hava savunma zaafiyetleri ve stratejik havacılığın uygun biçimde saklanmaması eleştirilerin odağındaydı. Rusya’nın savaş boyunca bu tarz saldırılardan ders çıkarmadığı, stratejik noktaları halen yeterince koruyamadığı ifade ediliyor.
Savaşın geleceği dronlar
Ukrayna’nın gerçekleştirdiği saldırılar sosyal medyada oldukça konuşuldu. Birçok stratejist, düşünce kuruluşu ve siyaset bilimci konuya dair yorumunu yaptı. ABD’nin DOGE yapılanmasından yeni istifa eden ünlü teknoloji milyarderi Elon Musk da birçok kez tekrar ettiği gibi savaşın geleceğinin İnsansız Hava Araçları olduğunu söyledi. Daha önce de F-35 savaş uçaklarının ‘gereksiz’ olduğuna dair eleştirel sözler sarfeden Musk, saldırılara dair görüntülere “İnsanlı Hava Araçları değil İnsansız Hava Araçları savaşların geleceğini oluşturur” yorumunu yaptı.
Müzakereler İstanbul’da
Şubat 2022’de başlayan savaşın hemen ardından, Rusya ile Ukrayna’yı aynı yıl içinde hem Antalya hem de İstanbul’da aynı masada bir araya getiren Türkiye, Mayıs 2025’te de yine İstanbul’da Rus ve Ukraynalı heyetleri 3 yılın ardından aynı masaya oturtmayı başarmıştı.
Rusya ile Ukrayna arasında İstanbul’daki Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde 16 Mayıs’ta müzakereler yapılmıştı.
İki taraf, müzakerelerde “1000 kişiye 1000 kişilik” büyük bir esir takasının gerçekleştirilmesi, olası ateşkese yönelik görüşlerin ayrıntılı sunulması, ardından da müzakerelerin sürdürülmesi konusunda mutabık kalmıştı.
Dolmabahçe Cumhurbaşkanlığı Çalışma Ofisi’nde Türkiye-Rusya-Ukrayna
Üçlü Toplantısı’na başkanlık etti. (Anadolu Agency )
Rusya yeni tur müzakereler için 2 Haziran’da yeniden İstanbul’u işaret etti. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Rusya-Ukrayna Savaşı’nı sona erdirme yönünde yarın İstanbul’da yapılacak barış görüşmelerine katılmak üzere Ukrayna heyetini belirlediğini ve heyete Savunma Bakanı Rüstem Umerov’un başkanlık yapacağını açıkladı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Ukrayna’ya yeni tur müzakereleri 2 Haziran’da İstanbul’da gerçekleştirmeyi teklif ettiklerini belirterek, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Müşaviri Vladimir Medinskiy’nin heyete başkanlık edeceğini ifade etmişti.
Çırağan Sarayı’nda saat 14.45’te başlayan toplantı sonrası açıklama yapan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, toplantıya ilişkin, “Olumsuz sonuçlanmadı.” ifadesini kullandı.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın başkanlık ettiği Türkiye-Rusya-Ukrayna Üçlü Toplantısı’na Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Metin Gürak da katıldı.
İstanbul müzakerelerine katılan Ukrayna heyetinin üyesi Kyslytsya “Görüşmelerimizi somut insani bazı sonuçlar elde edebilecek bir noktaya getirdik” ifadelerini kullandı.
Rus kaynaklar ise “Rusya ve Ukrayna, tüm ağır hasta savaş esirleri ve 25 yaş altındaki kişilerin takası konusunda anlaştı” dedi.
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy de İstanbul müzakereleri hakkında “Heyetler Türk tarafının aracılığıyla belgeleri değiştirdi. Savaş esirlerinin serbest bırakılması için hazırlık yapıyoruz” açıklamalarında bulundu.
Kaynak: Institute for the Study of War, Anadolu Ajansı
