ABD’de Federal mahkeme, Anthropic’in yazarların izni olmadan kitaplarıyla yapay zeka eğitimi yapmasının “adil kullanım” olduğuna hükmetti. Ancak korsan kitapların depolanması telif hakkı ihlali sayıldı.
ABD’nin San Francisco eyaletinde bir federal yargıç, Anthropic adlı yapay zeka şirketinin yazarların kitaplarını izinsiz olarak yapay zeka eğitiminde kullanmasının telif hakkı yasasına aykırı olmadığını “adil kullanım” (fair use) olduğunu ancak bu kitapların korsan yollarla temin edilmesinin yasa dışı olduğuna hükmetti.
404 Media’nın haberine göre karar, yazarlar ve sanatçılar tarafından açılan yüksek profilli telif davaları arasında önemli bir emsal teşkil ediyor. Sonuç ise yazarlar, geliştiriciler ve içerik üreticileri tarafından tepkiyle karşılandı.
Andrea Bartz, Charles Graeber ve Kirk Wallace Johnson adlı üç yazar tarafından açılan dava, Anthropic’in yapay zeka modeli Claude’u eğitmek amacıyla yazarların kitaplarını korsan veri havuzlarından izinsiz şekilde elde ettiğini öne sürüyor.
Şirketin kullandığı veri kaynakları arasında, telif hakkı ihlali nedeniyle çokça eleştirilen Books3 veri seti, Library Genesis (LibGen) ve Pirate Library Mirror (PiLiMi) gibi korsan içerik sağlayan internet siteleri yer alıyor. Davacılar ayrıca Anthropic’in ikinci el kitapları fiziksel olarak satın alıp tarayarak dijitalleştirdiğini ve bu dijital kopyaları da eğitim için kullandığını iddia etti.
Mahkeme kararını veren Yargıç William Alsup, Anthropic’in bu kaynaklardan milyonlarca kitabı korsan yollarla temin ettiğini belirtti. Alsup “Anthropic’in kurucu ortağı Ben Mann, 2021 yılında Books3 adlı veri havuzunu indirerek 196 binden fazla korsan kitap kopyasını elde etti.
Aynı yılın Haziran ayında LibGen’den beş milyondan fazla, 2022 Temmuz’unda ise PiLiMi’den iki milyonun üzerinde korsan kitap indirdi. Bu kaynakların tamamının yasa dışı olduğunu şirket biliyordu” açıklamalarında bulundu.
Anthropic, bu korsan içerikleri yalnızca yapay zeka eğitimi için değil, aynı zamanda kurum içi kullanım amaçlı oluşturduğu bir “genel amaçlı dijital kütüphane” için de arşivledi. Yargıç Alsup, bu uygulamanın adil kullanım savunması açısından ciddi bir sorun teşkil ettiğini ve yargılama sürecinde ayrıca ele alınacağını belirtti.
Yargıç “Adil kullanım gerekçesiyle meşrulaştırılabilecek bir durum yok. Anthropic, bu korsan kitapları yalnızca eğitmek için değil, ‘ileride gerekirse kullanırız’ düşüncesiyle sonsuza dek saklamak üzere depolamıştır. Bu tür bir kullanım için ayrı bir hukuki gerekçe sunulması gerekirdi ancak sunulmamış.” dedi.
Bununla birlikte yargıç, eğitim amacıyla kullanılan kitapların kendisinin telif ihlali oluşturmadığını ve “dönüştürücü” bir kullanım olduğuna hükmetti.
“Claude gibi dil modellerini eğitmek için kullanılan kitaplar, oldukça dönüştürücü bir amaçla kullanılmıştır ve bu nedenle Telif Hakkı Yasası’nın 107. maddesi kapsamında adil kullanım sayılır.”
Bu dava, yapay zeka eğitimi sürecinin hukuki sınırlarını belirleme açısından bir ilk sayılıyor. Ancak karar, yapay zeka şirketlerinin uzun süredir savunduğu “veri kazıma yasal, eğitim adil kullanım” argümanını büyük ölçüde destekliyor. Özellikle internette açık erişimli içeriklerin izinsiz olarak kazınması ve yapay zekaya öğretilmesiyle ilgili hukuki belirsizlik ise bu kararla netlik kazanmıyor.
Davada ayrıca Anthropic’in dil modeli Claude’un, yazarların kitaplarından doğrudan bölümler üretip üretmediği de gündeme geldi. Ancak Yargıç Alsup, bu konuda herhangi bir ihlal kanıtı bulunmadığını belirtti: “Yazarlar, Claude’un kitaplarının birebir kopyalarını üretip kullanıcıya sunduğunu iddia etmiyor. Claude’un filtreleme sistemleri sayesinde çıktılar kontrol ediliyor. Claude, yazarların seviyesinde yazılmış benzer metinler üretse de ortada doğrudan bir alıntı ya da taklit yok. Bu nedenle bu konuda bir ihlal söz konusu değil.”
Anthropic’in savunmasında yer alan bir diğer detay ise şirketin bazı kitapları fiziksel olarak satın alıp dijitalleştirmesi oldu. Mahkeme, bu dijitalleştirmenin de adil kullanım kapsamında değerlendirilebileceğine karar verdi.
Davacılar, Amazon ve Alphabet gibi dev şirketler tarafından desteklenen Anthropic’in eserlerini izinsiz biçimde kopyalayıp Claude’u eğitmekte kullandığını ve bu süreçte herhangi bir telif ödemediğini savunarak toplu dava açmıştı. Bu dava, yazarlar, haber kuruluşları ve diğer telif hakkı sahiplerinin OpenAI, Microsoft ve Meta gibi firmalara karşı açtığı çok sayıda dava arasında yer alıyor.
The Guardian’ın haberine göre, ABD’de “adil kullanım” doktrini, belirli koşullar altında telifli içeriklerin izinsiz olarak kullanılmasına izin veriyor. Yapay zeka şirketleri de, modellerinin telifli içerikleri dönüştürerek yeni ürünler ortaya çıkardığını ve bu nedenle adil kullanım kapsamında olduklarını savunuyor.
