Yapay zeka DNA’dan yüz çiziyor

Çinli bilim insanları, yalnızca bir DNA örneğinden kişiye ait dijital yüz modeli oluşturabilen bir yapay zekâ sistemi geliştirdi. Genetik verileri analiz eden sistem, burun, çene ve elmacık kemiği gibi yüz hatlarını belirleyebiliyor. Yüksek doğruluk oranına sahip teknoloji, adli tıp ve genetik hastalıkların teşhisinde kullanılma şansı sunarken, mahremiyet ve etik tartışmaları da beraberinde getiriyor.

Çin Bilimler Akademisi’nden araştırmacıların geliştirdiği yapay zeka sistemi, “Difface” adını taşıyor. Sistem, Çin nüfusunun büyük çoğunluğunu oluşturan Han kökenli yaklaşık 10 bin gönüllünün hem DNA verileri hem de detaylı yüz taramalarıyla eğitildi.

Difface, insanların yüz şeklini belirleyen genetik bilgileri analiz ediyor. Bu bilgiler arasında, burun yapısı, elmacık kemikleri ve çene gibi fiziksel özellikleri etkileyen genetik detaylar yer alıyor. Bu küçük genetik farklılıklar, her bireyin yüzünün neden farklı göründüğünü belirliyor.

Techno Science’de yer alan habere göre yapay zeka, bu genetik bilgileri ve yüz görüntülerini aynı sistemde eşleştirerek ortak bir yapıya dönüştürüyor. Daha sonra, “difüzyon” adı verilen bir yöntemle çalışıyor. Bu yöntem, ilk başta bulanık şekilde başlatılan bir yüz görüntüsünü, adım adım netleştirerek gerçekçi bir yüze dönüştürüyor. Böylece, sadece DNA bilgisine dayanarak kişiye ait dijital bir yüz modeli oluşturulabiliyor.

Yapılan testlerde, sadece DNA kullanılarak oluşturulan yüz modellerinde ortalama hata payı 3,5 milimetre olarak belirlendi. Yani ortaya çıkan yüz modeli, gerçek yüze oldukça yakın bir benzerlik gösteriyor. Kişinin yaşı, cinsiyeti ve kilosu gibi ek bilgiler girildiğinde bu hata oranı 3 milimetrenin altına düşüyor.

Kullanım alanları ve beraberinde gelen tartışmalar

Bu doğruluk, teknolojinin özellikle adli tıpta kullanılmasını gündeme getiriyor. Örneğin, bir suç mahallinde bulunan DNA izinden kişinin yüzü oluşturularak şüpheli tespiti yapılabilir. Yapılan bir deneyde, katılımcılar, yapay zeka tarafından oluşturulan yüzü beş kişi arasından yüzde 75 doğrulukla tanıyabildi ancak seçenek sayısı arttıkça bu oran azalıyor.

Sistem, şimdilik yalnızca Han Çinli bireylerde etkili çalışıyor. Bunun nedeni, yapay zekanın sadece bu etnik grubun verileriyle eğitilmiş olması. Teknolojinin dünya genelinde kullanılabilmesi için farklı ırk ve etnik kökenlere ait daha geniş bir veri tabanına ihtiyaç duyuluyor.

Difface’in genel tıpta da çeşitli kullanım alanları olabilir. Örneğin, bazı genetik hastalıkların teşhisinde ya da yaşlanma sürecinin öngörülmesinde kullanılabilir ancak DNA bilgilerinin özel şirketler veya işverenler tarafından kötüye kullanılması gibi riskler de beraberinde geliyor. Bu durum, etik kaygıları artırıyor.

DNA verileri anonim yani kimliği belli olmayan şekilde saklansa bile, yapay zeka sayesinde bu veriler bir yüzle eşleştirilerek kişinin kimliği ortaya çıkarılabilir. Mevcut yasalar, bu tarz gelişmiş teknolojilere karşı yeterli koruma sağlamadığı için yasal boşluklar olduğu belirtiliyor.

Uzmanlar, bu teknolojinin farklı toplumlarda güvenli ve etik biçimde kullanılabilmesi için daha kapsamlı genetik verilerle eğitilmesi ve sıkı kurallar belirlenmesi gerektiğini vurguluyor.

Kaynak: Techno Science