Online içerikleri hızlandırarak izlemek, zamandan kazandırsa da beynin bilgi işleme süreci üzerinde olumsuz etkiler yaratabiliyor.
Birçok kişi podcast, sesli kitap ve çevrim içi içerikleri hızlarını artırarak izlemeye ve dinlemeye alıştı. Özellikle gençler için bu neredeyse bir norm haline geldi. Bu durumdan ders çıkaran teknoloji şirketleri de kendi içlerinde düzeltmelere gitti. Örneğin Meta’nın WhatsApp’ı gibi mesajlaşma uygulamaları sesli mesajların hızlandırılarak dinlenmesini mümkün kılan özellikler geliştirdi.
Kaliforniya’da yapılan bir araştırma, öğrencilerin yüzde 89’unun ders videolarını farklı hızlarda izlediğini ortaya koydu.
İçerikleri daha hızlı tüketmenin bazı avantajları olduğu düşünülebilir. Aynı sürede daha fazla içerik izlenebilir ya da bir içeriği birkaç kez geçerek daha iyi anlamak mümkün olabilir. Eğitim bağlamında bu, bilgi pekiştirme veya test çözmek için zaman kazandırabilir. Hızlı izlemek, dikkat dağılmasını önleyerek daha uzun süre odaklanmayı da kolaylaştırabilir. Buna rağmen bu alışkanlığın bazı dezavantajları da var.
Kişi sözel bilgiye maruz kaldığında beynin bu bilgiyi işleme süreci üç aşamadan oluşur: Kodlama, depolama ve hatırlama. Kodlama aşamasında beyin, konuşma akışını anlamlandırmak için zamana ihtiyaç duyar. Kelimelerin ayrıştırılması ve bağlamlarının anlaşılması, bilginin ne kadar kalıcı olacağını belirler.
Yeni gelen bilgiler geçici olarak “çalışan bellek”te tutulur. Bu bellek sistemi, bilgilerin uzun süreli hafızaya aktarılmadan önce işlenmesine imkan tanır. Fakat çalışan belleğin kapasitesi sınırlıdır. Bilgi çok hızlı aktığında bu kapasite aşılır ve beyin aşırı yüklenir. Bu da bazı bilgilerin kaybolmasına neden olur.
Hızlı izleme ve bilgileri hatırlama süreci
Bu alandaki 24 çalışmanın incelendiği bir araştırma, video içerikli dersleri farklı hızlarda izleyen grupların performansını karşılaştırdı. Katılımcılar, 1x yani normal hızla video izleyen ve 1.25x, 1.5x, 2x ve 2.5x hızlarında izleyen gruplara rastgele atandı. Tüm katılımcılar izledikleri videoyla ilgili aynı testi çözdü. Bu testlerde hatırlama soruları ya da çoktan seçmeli sorular yer aldı. Yapılan analize göre, izleme hızı arttıkça test başarısı düştü. 1.5x hızına kadar bu düşüş çok azdı ancak 2x ve 2.5x hızlarında, başarısızlık oranı orta ila yüksek seviyeye ulaştı.
Örneğin, ortalama başarı oran yüzde 75 olan bir öğrenci grubunda bu hız artışı yüzde 2 puanlık düşüşe neden olurken, 2.5x hızında bu fark ortalama yüzde 17’ye kadar çıktı.
Yaşlılar daha fazla etkileniyor
Yapılan araştırmada yer alan çalışmalardan biri, yaşları 61 ila 94 arasında değişen bireylerle yapılan bir araştırmaydı. Bu grup, 18-36 yaş aralığındaki gençlere göre hızlı izleme sırasında daha çok zorlandı. Bu durum, yaşla birlikte hafıza kapasitesinin zayıfladığını ve yaşlı bireylerin normal hatta daha yavaş hızlarda izlemesinin daha uygun olacağını gösteriyor.
Buna rağmen hızlı izleme alışkanlığının düzenli olarak yapılmasının olumsuz etkileri azaltıp azaltmadığı hala bilinmiyor. Gençler belki de bu alışkanlığa daha çok maruz kaldıkları için bilişsel yükle başa çıkmakta daha başarılı olabilir. Tam tersi bir şekilde, hızlı izleme alışkanlığı aşırı zihinsel yorgunluğa da sebep olabilir.
Son olarak, 1.25 ve 1.5x gibi hızların, hafıza performansını düşürmese bile deneyimi daha az keyifli hale getirdiği bulundu. Bu da kişilerin motivasyonunu olumsuz etkileyebilir.
Kaynak: Marcus Pearce, The Conversation
