Uzaydaki “Kozmik Kasırga”nın en net görüntüsü 

Yüksek çözünürlüklü görüntü, Güneş benzeri yıldızların doğumuna ev sahipliği yapan Chameleon I adlı yıldız oluşum bölgesinde yer alan Herbig-Haro 49/50 (HH 49/50) adlı yapıya ait. Bu tür yapılar, henüz oluşum aşamasındaki yıldızların kutuplarından fırlayan süpersonik (ses hızından hızlı) jetlerin, çevredeki yoğun gaz ve toz bulutlarına çarpması sonucu ortaya çıkıyor. Bu çarpışma sırasında oluşan şok dalgaları, maddeyi yüksek sıcaklıklara kadar ısıtarak ışık yaymasına neden oluyor.

HH 49/50’nin kaynağı olduğu düşünülen genç yıldız, bilimsel adıyla bir Sınıf I protostar. Bu terim, henüz kütlesini tam olarak oluşturmamış, gelişimini sürdüren yıldızlar için kullanılıyor. Bu tür protostarlarda yıldızın etrafında, içine madde çöken bir gaz ve toz diski bulunuyor. HH 49/50’ye enerji sağlayan bu genç yıldızın adı Cederblad 110 IRS4.

Yıldız sanıldı, galaksi çıktı

NASA’nın 2006 yılında Spitzer Uzay Teleskobu ile yaptığı gözlemlerde bu yapının üst kısmında yer alan bulanık bir nesne dikkat çekmişti. Ancak bu nesnenin ne olduğu anlaşılamamıştı. 

James Webb’in çok daha yüksek çözünürlüğe sahip kızılötesi kameraları sayesinde bu yapı net şekilde görüntülendi ve aslında uzak bir spiral galaksi olduğu ortaya çıktı. Bu galaksi, yaşlı yıldızların bulunduğu mavi renkteki merkezi şişkinliğiyle ve spiral kollara benzeyen yapısıyla tanımlandı.

HH 49/50 yapısı, Samanyolu galaksimizdeki en yakın aktif yıldız doğum bölgelerinden birinde yer alıyor. Bilim insanları, buradaki koşulların Güneş’in de doğduğu ortamla benzerlik taşıdığını belirtiyor. Bu nedenle elde edilen veriler, sadece uzak evrenin değil, kendi yıldız sistemimizin doğum sürecini anlamak açısından da büyük önem taşıyor.

Yıldızdan fışkıran jetlerin hareketi saniyede 100 ila 300 kilometre hızla gerçekleşiyor. Yapının uç kısmında görülen yay benzeri şekiller, tıpkı hızla ilerleyen bir teknenin arkasında su yüzeyinde bıraktığı izlere benziyor. Bu da yıldız jetinin ne kadar güçlü ve yönlü ilerlediğini ortaya koyuyor.

Webb’in yakaladığı bu görüntü, yalnızca estetik olarak değil, bilimsel açıdan da son derece değerli. Herbig-Haro nesneleri gibi yapılar, yıldızların ilk evrelerindeki dinamik süreçleri anlamamıza olanak tanıyor. HH 49/50’nin zamanla hareket ederek görüntüdeki spiral galaksiyi kapatacağı öngörülüyor.

Kaynak: NASA