Türkiye’de ilk: NTE laboratuvarı kuruldu

Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) bünyesinde faaliyet gösteren Nadir Toprak Elementleri Araştırma Enstitüsü (NATEN), enerji sektörü ve sanayide kritik öneme sahip nadir toprak elementlerinin (NTE) üretilmesi ve geliştirilmesiyle ilgili çalışmalarını sürdürüyor.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, Bakanlık, enerji ve sanayi ham maddelerinde dışa bağımlılığın azaltılması ve tedarik zincirinde sürekliliğin sağlanması için kritik öneme sahip nadir toprak elementlerinin ekonomiye kazandırılması için çalışıyor.

Türkiye’nin nadir toprak elementleri ve diğer kritik mineralleri üzerinde çalışma yapmak üzere 2018’de kurulan NATEN, 2020’den bu yana TENMAK bünyesinde faaliyet gösteriyor.

NTE’ler kullanılarak gelişen sektörlerin ihtiyaç duyduğu uç ürünlerin üretilmesi ve ticari değere dönüştürülmesi için AR-GE ve teknoloji geliştirme projeleri yürüten NATEN bünyesinde Türkiye’de ilk olan NTE Cevher Zenginleştirme ve Saflaştırma Laboratuvarı kuruldu.

Manyetik malzemelere yoğunlaşıldı

NATEN, özellikle enerji ve savunma sanayisinin ihtiyaç duyduğu NTE içeren manyetik malzemeler konusuna yoğunlaştı. Enstitü bünyesinde Yerli Kalıcı Mıknatıs Üretim ve AR-GE Sistemi kuruldu. Devreye alma çalışmalarının devam ettiği sistemle külçe, şerit ve toz mıknatıs üretimleri, kalıp tasarımı ve kalıplama ile sinterleme çalışmaları yapılacak, manyetik alan uygulamaları ve mıknatıs analiz süreçleri geliştirilecek.

TENMAK NATEN Başkanı Belma Soydaş Sözer, enstitü bünyesindeki altyapı ve laboratuvarla nadir toprak elementlerinin her türlü kaynaktan elde edilmesiyle ilgili teknoloji geliştirme ve AR-GE çalışmaları yürüttüklerini belirterek, “Eskişehir Beylikova’da bulunan sahamızdan elde edilen kaynağımızı uç ürüne kadar üretmek, diğer yandan da ‘ikincil kaynaklar’ olarak ifade ettiğimiz atıklardan nadir toprak elementleri ve diğer kritik madenlerin elde edilmesi üzerine çalışmalar yürütüyoruz.” ifadelerini kullandı.

Atıkların geri dönüşümü yoluyla NTE elde edebileceklerini vurgulayan Sözer, NTE üretiminin yanında bunların kullanıldığı ileri teknolojik malzemelerin üretimiyle ilgili teknoloji geliştirme çalışmaları yürüttüklerini bildirdi.

Hedef ilk beş

Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçtiğimiz günlerde Eskişehir Beylikova’daki nadir toprak elementleri sahasında 694 milyon ton kaynak tespit edildiğini açıklamıştı.Türkiye, nadir toprak elementlerinde dünyanın en büyük 5 üreticisinden biri olmayı hedefliyor.

Nadir toprak elementleri nedir? 

Periyodik tabloda 17 elementten oluşan bir grubu ifade eden nadir toprak elementleri (NTE), 15 lantanit (lantanyum, seryum, praseodimyum, neodimyum, prometyum, samaryum, evropiyum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, holmiyum, erbiyum, tulyum, iterbiyum ve lutesyum) ile yitriyum ve skandiyumu kapsar. 

“Nadir” adıyla anılsa da dünya kabuğunda yaygın olarak bulunan bu elementler, diğer minerallerle karışık halde bulundukları ve konsantre yataklarının az olması nedeniyle oldukça zor çıkarılıp, işleniyor. Ayrıca büyük miktarda kayanın işlenmesi ve özellikle rafine işlemi sırasında kullanılan kimyasalların çevre kirliliğine yol açma riskine karşı birçok ülkede bu tür madencilik faaliyetleri sıkı çevresel düzenlemelere tabi. 

Kaynak: Anadolu Ajansı, 2N News