Azerbaycan’da düzenlenen COP29 Zirvesi, yıllık 300 milyar dolarlık iklim finansmanı hedefiyle sona erdi. Zirveye finansman yetersizliği, karbon kredileri ve fosil yakıt etkisi gibi tartışmalar damga vurdu.
Birleşmiş Milletler’in COP29 İklim Zirvesi, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de iki haftalık zorlu müzakerelerin ardından sona erdi. Zirvede, 2035 yılına kadar yıllık 300 milyar dolarlık bir iklim finansmanı hedefi belirlendi. Ancak bu anlaşma, dünya genelinde birçok farklı tepkiye neden oldu. Bazı delegeler anlaşmayı kutlarken birçok ülke yetersiz bulduğunu ve gelişmekte olan ülkelerin taleplerini karşılamadığını söyledi.
Finansman hedefinin eleştirileri
Belirlenen 300 milyar dolarlık hedef, bazı delegeler için bir başlangıç olarak görülse de gelişmekte olan ülkeler miktarın yetersizliğinden şikayetçi. Hindistan temsilcisi Chandni Raina, anlaşmayı “optik bir illüzyon” olarak nitelendirirken, Bolivya temsilcisi Diego Pacheco Balanza, finansman miktarını adaletsiz ve “uluslararası iş birliğini tüketen” bir yaklaşım olarak değerlendirdi. BM Genel Sekreteri António Guterres ise daha iddialı bir sonuç beklediğini belirterek taahhütlerin hızla hayata geçirilmesi gerektiğini vurguladı.
Bakü, Azerbaycan (Reuters)
Karbon kredileri için yeni kurallar
Zirvede bir diğer önemli gelişme, karbon kredilerine yönelik kural kitabının kabul edilmesiydi. Bu mekanizma, ülkelerin emisyonlarını dengelemelerine ve ticaret yoluyla fon sağlamalarına olanak tanıyacak. Ancak sistemin şeffaflığı ve yapılandırılması gibi bazı kritik detaylar ilerleyen yıllarda netleşecek.
Fosil yakıt lobilerinin gölgesi
Üçüncü kez fosil yakıt üreten bir ülkede düzenlenen COP zirvesi, fosil yakıt sektörünün müzakereler üzerindeki etkisini bir kez daha gözler önüne serdi. Marshall Adaları İklim Elçisi Tina Stege, fosil yakıt çıkarlarının ilerlemeyi baltaladığını belirterek, bu durumun iklim hedeflerini tehdit ettiğini söyledi. Buna rağmen fosil yakıt kullanımını azaltmaya yönelik somut bir plan ortaya konulamadı.
Ticaret engelleri ve gelişmekte olan ülkelerin talepleri
Gelişmekte olan ülkeler, Avrupa’nın karbon sınır vergisi gibi politikaların adaletsiz olduğunu savunarak, ticaret engellerinin tartışmaya açılmasını talep etti. Suudi Arabistan temsilcisi, her ülkenin kendi koşullarına uygun yollar belirlemesi gerektiğini ifade etti. Ayrıca, ticaret engellerinin kalkması için daha fazla iş birliği çağrısı yapıldı.
Küresel kriz derinleşiyor
2024, dünyanın en sıcak yılı olarak kayıtlara geçerken, aşırı hava olayları dünya genelinde milyonlarca insanı etkiledi. Afrika’daki sel felaketleri, Asya’daki toprak kaymaları, Güney Amerika’daki kuraklık ve ABD ile Avrupa’daki şiddetli yağışlar, iklim krizinin etkilerinin daha hızlı ve daha sert bir şekilde hissedildiğini ortaya koydu.
Sonuç: Yetersiz ama önemli bir adım
COP29, küresel iklim mücadelesinde bir kilometre taşı olarak kayıtlara geçti. Ancak belirlenen hedefler, pek çok ülke için hayal kırıklığı yaratacak kadar yetersiz. Anlaşmanın başarıya ulaşması, taahhütlerin hızla yerine getirilmesine ve gelişmekte olan ülkelerin ihtiyaçlarının daha fazla göz önünde bulundurulmasına bağlı. Zirve, umutları artırdı da iklim krizine karşı daha kararlı adımlar atılması gerektiğini bir kez daha gözler önüne serdi.
Trump’ın etkisi ve küresel liderlik açığı
Zirvenin zamanlaması, 5 Kasım’da ABD’de gerçekleşen başkanlık seçimleriyle kesişti. Donald Trump’ın seçim zaferi, iklim görüşmelerine damgasını vurdu. Trump’ın iklim değişikliğini reddeden tutumu ve fosil yakıt yanlısı politikaları, ABD’nin zirveye katkılarını sınırladı. Zirvede birçok temsilci, ABD’nin tarihsel olarak en büyük karbon salıcısı olduğunu hatırlatarak liderlik sorumluluğunu yerine getirmediğini vurguladı.
Fosil yakıtlardan çıkış için somut adımlar eksik
Geçen yılki COP28’de fosil yakıt kullanımının azaltılması için verilen taahhütlerin bu yılki zirvede somut politikalara dönüştürülmemesi eleştiri konusu oldu. Marshall Adaları temsilcisi Tina Stege, bu konudaki eksikliğin ilerlemeyi baltaladığını söyledi. Fosil yakıt lobilerinin etkisi, zirve sonuçlarının kapsamını sınırlayan önemli bir faktör olarak öne çıktı.
Türkiye de COP29’a üst düzey katılım sağladı
Türkiye, Azerbaycan’ın ev sahipliğinde düzenlenen COP29 İklim Zirvesi’ne Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başta olmak üzere bakanlar, milletvekilleri, bürokratlar, akademisyenler ve STK temsilcilerinden oluşan geniş bir heyetle katılım sağladı. Ayrıca Türkiye, COP31’e ev sahipliği için yoğun diplomasi trafiği yürüttü.
Türkiye Pavilyonu, Bakü, Azerbaycan (Anadolu Ajansı)
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığınca, zirvedeki Yeşil Bölge’de “Sıfır Atık” ana temasıyla kurulan Türkiye Pavilyonunda ziyaretçilere, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi, BM Sıfır Atık Danışma Kurulu Başkanı Emine Erdoğan’ın himayelerinde başlatılan Sıfır Atık Projesi anlatıldı. Türkiye’nin çevre ve iklim değişikliği konusundaki çalışmalarının 3 boyutlu görsellerle, video, infografik ve kısa filmlerle gösterildiği, tasarımı ve görselliğiyle dikkati çeken standa ziyaretçiler büyük ilgi gösterdi.
Kaynak: Anadolu Ajansı, Reuters, Nature
