Şempanzelerin sezgisel mühendislik anlayışı

Oxford Üniversitesi, Max Planck Enstitüsü, Jane Goodall Enstitüsü, Algarve Üniversitesi, Porto Üniversitesi ve Leipzig Üniversitesinden oluşan çok disiplinli bir araştırma ekibi, şempanzelerin avlanma esnasında kullandığı malzemeleri inceledi. 

Araştırmacılar, şempanzelerin alet yaparken bir derece mühendislik becerisi kullandıklarını, malzemeleri rastgele seçmediklerini ve termit avlamak için daha esnek aletler üretmeye yarayan bitkileri kasıtlı olarak seçtiklerini ileri sürüyor. 

Şempanzelerin, iyi bir enerji, yağ, vitamin, mineral ve protein kaynağı olan termitleri yuvalarından çıkarmak için nispeten ince araçlar kullanmaları gerekiyor. Bilim insanları, termit yuvalarının içi kıvrımlı tünellerden oluşması sebebiyle, şempanzelerin sert çubuklar yerine esnek araçlar kullanmasının daha etkili olacağını düşündü. 

Bunu test etmek için, makalenin ilk yazarı Alejandra Pascual-Garrido, Tanzanya’daki Gombe Ulusal Parkı’na taşınabilir bir mekanik test cihazı götürdü. Böylece, şempanzeler tarafından kullanılan bitki malzemeleri ile kullanılmayan bitkilerin bükülme dirençlerini ölçtü.

Vahşi yaşamdaki bu hayvanların seçtiği bitkilerin, kullanılmayan bitkilere göre yüzde 175 daha esnek olduğu tespit edildi. Araştırmacılar, şempanzelerin “halk fiziği” olarak da tanımlanabilen sezgisel mühendislik anlayışına sahip olabileceğini düşünüyor. 

Ayrıca Grewia gibi bazı bitki türleri, Gombe’den 5 bin kilometre uzaklıktaki diğer şempanze toplulukları tarafından da termit avı aracı olarak kullanılıyor. Araştırmacılar, belirli bitkilerin farklı coğrafyalardaki şempanze toplulukları tarafından tercih edilmesinin kültürel bir temele dayanabileceğini iddia ediyor.

Makale, 24 Mart 2025’te iScience dergisinde yayınlandı.