Bilim insanları, dünyanın en hızlı büyüyen nörolojik hastalığı Parkinson’u tetiklediğine inanılan protein kümelerini ilk kez doğrudan görüntüleyip ölçümledi.
Alfa-sinüklein oligomerleri adı verilen küçük kümeler, uzun yıllardır, Parkinson hastalığının beyinde gelişmeye başlamasının muhtemel suçlusu olarak kabul ediliyor. Ancak yeni yapılan çalışmaya kadar insan beyin dokusunda doğrudan tespit edilememişti.
2050 yılına kadar dünya çapında Parkinson hastası sayısının ikiye katlanarak 25 milyona ulaşması bekleniyor. Titreme gibi bazı semptomları hafifletmeye yardımcı olan ilaçlar olsa da hastalığın kendisini yavaşlatan veya durduran hiçbir ilaç bulunmuyor.
“Lewy cisimcikleri” adı verilen büyük protein birikintilerinin varlığı, doktorlar tarafından bir asrı aşkın süredir Parkinson’un tanısında kullanılıyor. Ancak bilim insanları, daha küçük, erken oluşan oligomerlerin beyin hücrelerine verilen hasara neden olabileceğinden şüpheleniyordu. Şimdiye kadar, bu oligomerler sadece birkaç nanometre büyüklükte, yani görülemeyecek kadar küçüktü.
Cambridge Üniversitesi, University College London, Francis Crick Enstitüsü ve Polytechnique Montréal’dan araştırmacılar, oligomerleri insan beyin dokusunda görmeye, saymaya ve karşılaştırmaya olanak tanıyan ASA-PD (Parkinson Hastalığı için Agregaların Gelişmiş Algılama) adını verdikleri görüntüleme tekniği geliştirdi.
ASA-PD tekniğinde, otopside alınan beyin dokusundaki milyonlarca oligomeri tespit ve analiz etmek için ultra hassas floresan mikroskopisi kullanıldı. Oligomerler çok küçük olduğu için sinyalleri son derece zayıftı. Ancak ASA-PD, sinyali en üst düzeye çıkarırken arka planı azaltarak, hassasiyeti artırdı ve tek tek alfa-sinüklein oligomerleri gözlemlendi.
Çalışmada, Parkinson hastası kişilerden alınan otopsi beyin doku örnekleri, benzer yaştaki sağlıklı bireylerden alınan örneklerle karşılaştırıldı. Oligomerlerin hem sağlıklı hem de Parkinson’lu beyinlerde var olduğu bulundu. Hasta ve sağlıklı beyinler arasındaki temel fark, hastalık örneklerinde daha büyük, daha parlak ve daha fazla sayıda olan, yani Parkinson’un ilerleyişiyle doğrudan bağlantıyı düşündüren oligomerlerin boyutuydu.
Ekip ayrıca, yalnızca Parkinson hastalarında ortaya çıkan ve muhtemelen semptomlar ortaya çıkmadan yıllar öncesinde görülebilir belirteçler olan oligomer alt sınıfı keşfetti.
Araştırmanın ilk yazarlarından Dr. Rebecca Andrews, “İlk kez oligomerlere insan beyin dokusunda doğrudan bu ölçekte bakabildik. Bu, gündüz vakti yıldızları görebilmek gibi.” dedi.
Nature Biomedical Engineering dergisinde yayınlanan çalışma bulguları, Parkinson’un beyinde nasıl yayıldığına dair mekaniği çözmeye, tanı yöntemlerine ve potansiyel tedavilerin geliştirilmesine yardımcı olabilir.
Kaynak: EurekAlert
