Derin suların yaklaşık yüzde 60’ı, yüzey sularının ise yüzde 40’ı okyanus asitlenmesinde kritik seviyeyi aştı.
Okyanus asitlenmesi, Dünya’nın sağlığını gösteren önemli göstergelerden biri. Eğer bu asitlenme çok fazla artarsa, sonuçları felaket olabilir. ABD ve İngiltere’den bir grup bilim insanı tarafından yapılan yeni bir araştırma, dünyadaki suların bu tehlikeli seviyelere ulaştığını gösteriyor.
Araştırma ekibi, okyanus asitlenmesi için belirlenen “gezegen sınırını” inceledi. Bu sınır, yüzeydeki ortalama aragonit doygunluğunun yüzde 20 azalması olarak tanımlanıyor. Aragonit, birçok deniz canlısının kabuk ve iskelet oluşturmak için kullandığı kalsiyum karbonat yapısında bir mineral.
Bilgisayar modellerini son saha ölçümleriyle birleştiren araştırmacılar, küresel olarak okyanusların bu sınıra çok yakın olduğunu hatta bazı bölgelerde aşıldığını tespit etti. Derin suların yaklaşık yüzde 60’ı bu sınırı geçmiş durumda, yüzey sularında ise bu oran yüzde 40 seviyelerinde.
Halihazırda kaydedilen hasar göz önüne alındığında, ekip aslında bu sınırın aragonit doygunluğundaki yüzde 10’luk bir düşüş olarak belirlenmesi gerektiğini savunuyor. Okyanusların tamamı bu seviyeyi 2000’li yılların başında aşmış durumda.
Bulgular, en büyük değişimlerin kutup bölgelerindeki yüzey sularında yaşandığını ortaya koydu. Derin sularda ise en büyük değişimler, kutupların hemen dışındaki bölgelerde ve Kuzey Amerika’nın batı kıyısı ile ekvator yakınlarındaki yükselen akıntı bölgelerinde ölçüldü.
Okyanus asitlenmesi ekosistemi bozuyor
Bilim insanları, okyanus asitlenmesinin birçok olumsuzluğa yol açtığını belirtiyor; mercan resiflerine zarar veriyor, kabuklu deniz canlıları için yaşamı zorlaştırıyor ve deniz yaşamını öldürüyor ya da zayıflatıyor. Bu durum, sadece belirli canlılar üzerinde etkili olmuyor, tüm ekosistemi domino etkisiyle vuruyor.
Asitlenme, karbondioksitin okyanus tarafından emilip suyla reaksiyona girmesiyle gerçekleşiyor. Dolayısıyla, atmosferdeki sera gazları arttıkça, dünyadaki sular da giderek daha asidik hale geliyor.
Bilim insanları, okyanus asitlenmesinin yanı sıra sekiz farklı gezegen sınırı belirledi ve bunlardan altısı şimdiden aşıldı. Okyanus asitlenmesi aşılan yedinci sınır olabilir ve bu, Dünya’nın ne kadar kritik bir durumda olduğuna işaret ediyor.
Araştırmacılar, asitlenmeye en duyarlı bölgelerde acilen önlem alınmasını ve henüz çok etkilenmemiş alanların korunmasını istiyor.
Araştırmaya doğrudan dahil olmayan İngiltere’deki Plymouth Deniz Laboratuvarı’ndan Steve Widdicombe, “Okyanus asitlenmesi sadece bir çevre krizi değil, aynı zamanda deniz ekosistemleri ve kıyı ekonomileri için bir saatli bomba. Turizmi destekleyen mercan resiflerinden, kıyı topluluklarını ayakta tutan kabuklu deniz ürünleri endüstrisine kadar, her gün önlemlerin gecikmesiyle hem biyolojik çeşitliliği hem de milyarlarca dolarlık ekonomik değeri riske atıyoruz.” sözleriyle okyanus asitlenmesinin neden önemli olduğuna vurgu yaptı.
Araştırma, 9 Haziran 2025’te Global Change Biology dergisinde yayımlandı.
Kaynak: Global Change Biology
