NASA, Ay tozuna çözüm arıyor

NASA, Artemis programı kapsamında 2030 yılına kadar Ay’a yeniden insanlı görevler düzenlemeyi ve Güney Kutbu-Aitken Havzası’nda kalıcı bir yaşam alanı inşa etmeyi hedefliyor fakat bu hedefin önünde Ay yüzeyindeki regolit (Ay yüzeyinde bulunan ince toz ve kaya parçacıkları) gibi ciddi bir engel bulunuyor. Ay regoliti, pürüzlü, keskin ve elektrostatik olarak yüklü yapısıyla astronotların sağlığından uzay araçlarına kadar birçok soruna neden oluyor.

Ay regoliti, düşük yerçekimi (Dünya’nın yerçekiminin yüzde 16,5’i) ve atmosferin olmaması nedeniyle uzun süre havada asılı kalabiliyor. Bu durum, uzay giysilerinin ve ekipmanların aşınmasına, güneş panellerinin kaplanarak enerji üretiminin düşmesine ve hassas cihazların işlevini kaybetmesine neden oluyor. Ayrıca insan sağlığını tehdit ederek cilt tahrişi, göz rahatsızlıkları ve solunum problemleri gibi sorunlara yol açıyor.

Tozla mücadele için teknolojiler geliştiriliyor

NASA, bu sorunla mücadele etmek için Uzay Teknolojisi Misyon Direktörlüğü’nün “Game Changing Development” programı kapsamında çeşitli yenilikçi çözümler üzerinde çalışıyor. Bu projeler, Ay yüzeyindeki tozun davranışını anlamak ve bu sorunla başa çıkacak teknolojiler geliştirmek için tasarlandı. Geliştirilen sistemler, Blue Origin’in New Shepard roketiyle yapılacak bir test uçuşunda Ay yerçekimi ortamında denenecek.

Bu sistemlerden biri olan ClothBot, Ay regolitinin astronot hareketleri sırasında nasıl davrandığını analiz etmek için tasarlandı. Robot, astronotların uzay giysilerini çıkarırken tozun nasıl yayıldığını taklit edecek ve gerçek zamanlı görüntüler ile partikül ölçümleri sağlayacak. Böylece tozun hareket dinamikleri ve birikme özellikleri daha iyi anlaşılacak.

Bir diğer cihaz olan Elektrostatik Toz Fırlatma (EDL), Ay tozunun elektrostatik yüklenme sonucu nasıl havalandığını inceleyecek. Toz parçacıkları ultraviyole ışıkla aydınlatılarak elektrostatik olarak yüklenmesi sağlanacak ve lazerle izlenecek. Bu yöntem ile tozun kontrol altına alınması için yeni çözümler geliştirilmesi hedefleniyor.

NASA, Texas A&M Üniversitesi ve T-STAR tarafından geliştirilen Hermes Lunar-G cihazı, Ay yüzeyindeki toz hareketlerini detaylı bir şekilde inceleyecek. Bu cihaz, tozun hareketini yüksek hızlı kameralar ve sensörlerle analiz ederek Ay ve Mars görevlerinde kullanılacak veriler toplayacak.

NASA, bu teknolojilerle Ay tozunun zararlı etkilerini kontrol altına almayı ve Ay yüzeyindeki operasyonları daha güvenli hale getirmeyi amaçlıyor.

Kaynak: NASA