TÜBİTAK MAM tarafından başlatılan “Tarımsal Atıkların ve Düşük Kaliteli Tarımsal Ürünlerin Katma Değerli Ürünlere Dönüştürülmesi” projesi tamamlandı.
Türkiye Tarımsal Üretiminde Küresel İklim Değişikliğine Uyumlu Sürdürülebilir Tarım Teknolojileri Platformu (S-ATP) projesi birçok üniversite, enstitü ve özel sektörden paydaşlarla birlikte hayata geçirildi.
Proje, tarlada kalan düşük kaliteli atıkların gıda tedarik zincirine tekrar kazandırılmasını hedefliyor.
Projenin ayrıntıları hakkında TÜBİTAK MAM Gıda İnovasyon Teknolojileri Araştırma Grubu Lideri ve gıda mühendisi Dr. İncinur Hasbay, meyve yetiştiriciliği ile ortaya çıkan ürünlerin atıklarının yeterli ölçüde değerlendirilemediği için israf olduğunu söyledi.
Dünyada yıllık üretilen gıdanın yaklaşık yüzde 30’unun atık olduğunu belirten Hasbay, “Meyve yetiştiriciliğinde çıkan atıklar ya hayvan yemi olarak değerlendiriliyor ya kompost haline getiriliyor ya da hiçbir şekilde değerlendirilemeyip boş bir araziye seriliyor ki bu da çevre kirliliğine yol açıyor. Bizim amacımız ilk önce bu kayıpların önlenmesi, önlenemeyen atıkların ise katma değere dönüştürülmesi.” dedi.
Hasbay, proje kapsamında tarlada kalan düşük kaliteli, tüketiciye sunulamayacak, meyve suyu üretilemeyecek don yemiş ürünler veya gıda tedarik zincirinin çeşitli aşamalarından, örneğin meyve suyu üretiminden kalan atıkların ileri dönüştürülmesi üzerinde çalıştıklarını kaydetti.
“Avokado üretimi yaygınlaşıyor, atık oluşumu artıyor”
Hayvan yemi olarak ya da farklı bir alanda kullanılamaması nedeniyle projede özellikle turunçgil atıklarına yer verdiklerini, Türkiye’de avokado üretiminin giderek yaygınlaşması ve atık oluşumunun artması nedeniyle bu meyvenin atıklarını da katma değerli bir ürüne dönüştürmek için tercih ettiklerini vurgulayan Hasbay, 4 alt projeden oluşan çalışmalarını şöyle özetledi:
“İlk projemiz turunçgil atıklarından uçucu yağ elde edilmesi. Bunu çevre dostu teknolojilerle yapacağız. İkinci projemiz yine turunçgil ve elma atıklarından pektin elde edilmesi. Kıvam verici bir madde elde edeceğiz. Üçüncü projemiz avokado atıklarının değerlendirilmesi. Dördüncü projemizde de sıfır atığa giderken bütün bu atıkları değerlendirip biyogaz ve toprak iyileştirici ajan oluşturacağız. Bunları değerlendirerek hem çevre kirliliğini önleyeceğiz hem de katma değere dönüştüreceğiz. Bu çalışmaların sanayi ölçeğine dönüşebilecek prosesler geliştirilerek yürütülmesi, geliştirilen ürünlerin üretime geçmesi, ekonomiye ve gıda döngüsüne yeniden kazandırılması önemli.”
Araştırma sürecinde çevre dostu teknolojiler kullandıklarına değinen Hasbay, bu sayede minimum su, enerji ve etanol (alkol) kullanarak sera gazı emisyonlarının ve iklim değişikliğinin etkilerinin azaltılmasına katkı sunacaklarını ifade etti.
Maliyet ve çevre kirliliği açısından problem oluşturması nedeniyle pektin üretiminde etanol kullanımını sıfırlamayı ya da minimize etmeyi hedeflediklerini dile getiren Hasbay, bunun çok uygulanmış ya da denenmiş bir yöntem olmadığını, çevre dostu olması açısından bu hedefi belirlediklerini anlattı.
Kaynak: Anadolu Ajansı
