Meteoroloji uyduları gözünü Venüs’e dikti

2014 ve 2016’da fırlatılan Himawari-8 ve -9 uyduları, çok bantlı Gelişmiş Himawari Görüntüleyicileri (AHI) adlı aletini kullanarak küresel atmosferik olayları izlemek üzere geliştirildi. Araştırmacı Gaku Nishiyama liderliğindeki ekip, bu son teknoloji sensör verilerini Venüs’ün uzaydan gözlemlenmesi için kullanılabileceğini fark etti. Elde edilen görüntüde Venüs, AHI’lar tarafından tesadüfen Dünya’nın kenarında göze çarpıyor.

Venüs’ün bulut üstü zamansal sıcaklık değişimlerini gözlemlemek, atmosferik dinamiklerini, termal gelgitleri, gezegen ölçekli dalgaları gibi fenomenleri anlamak için kritik öneme sahip. Ancak bu fenomenlere ilişkin veri elde etmek oldukça zor. 

Yeni çalışmada, Tokyo Üniversitesi liderliğindeki ekip, 2015-2025 yılları arasında alınan kızılötesi görüntüleri bir araya getirerek Venüs’e ilişkin yeni bilgiler elde etti. 

Araştırma ekibi bu konuda, “Venüs atmosferinin yansıtma özelliği ve rüzgar hızında yıllık ölçekte değişimler gösterdiği biliniyor ancak hiçbir uzay aracı, görev süreleri nedeniyle 10 yıldan uzun süreli kesintisiz gözlem yapamadı. Yer tabanlı gözlemler de uzun vadeli izleme sağlayabilir fakat bu gözlemler genellikle Dünya’nın atmosferi ve gündüz vakti güneş ışığı nedeniyle sınırlı kalıyor.” şeklinde bilgi verdi. 

Meteoroloji uyduları ise daha uzun görev ömürleriyle bu boşluğu doldurmaya uygun görünüyor. Örneğin, Himawari-8 ve -9 uydularının 2029’a kadar faaliyet göstermesi planlanıyor. 

AHI’lar, çok bantlı kızılötesi kapsama alanı sunuyor; bu özellik, şimdiye kadar gezegen misyonlarında sınırlı kalmıştı. Farklı yüksekliklerden sıcaklık bilgisi elde etmek için düşük gürültülü ve sık gözlem yapabilme yeteneği de kritik önem taşıyor. 

Veri arşivi oluşturuldu 

Ekip, öncelikle toplanan AHI veri setlerinden tüm Venüs görüntülerini çıkararak 437 görüntüden oluşan bir veri arşivi oluşturdu. Arka plan gürültüsü ve Venüs’ün görüntülerdeki görünür boyutunu hesaba katan ekip, jeostasyonyer uydu, Venüs ve Dünya’nın aynı hizaya geldiği dönemlerde bulut üstü sıcaklığındaki zamansal değişimi takip edebildi.

Elde edilen parlaklık sıcaklığındaki zamansal değişimler, hem yıllık hem de günlük ölçeklerde analiz edildi. Termal gelgitler ile gezegen ölçekli dalgaların değişkenliğini araştırmak için tüm kızılötesi bantlar karşılaştırıldı. Veri setinden termal gelgit genliğindeki değişim doğrulandı. Sonuçlar ayrıca atmosferdeki gezegen dalgalarının genliğinin zamanla değiştiğini ve yükseklik arttıkça azalma eğilimi gösterdiğini teyit etti. 

AHI verilerinin sınırlı zamansal çözünürlüğü nedeniyle tespit edilen değişimlerin arkasındaki nedenleri bulmak zor olsa da, termal gelgit genliğindeki değişimlerin Venüs atmosferindeki on yıllık değişimlerle bağlantılı olabileceği görüldü.

Ekip, Himawari verilerini gezegen gözlemlerine başarıyla uygulamanın yanı sıra, bu verileri önceki gezegen misyonlarından alınan verilerdeki kalibrasyon tutarsızlıklarını tespit etmek için de kullandı.

Kaynak: Earth, Planets and Space