Kalahari’den Kenya’ya farklı kıtalardan memelilerin davranışları incelendi; hepsinde ortak bir örüntü tespit edildi: Hayvanlar bir davranışa ne kadar uzun süre devam ederse, onu değiştirme olasılığı o kadar azalıyor.
PNAS’ta yayınlanan araştırmada araştırmacılar Kalahari Çölü’ndeki mirketlerden, Panama yağmur ormanlarındaki koatilere ve Kenya savanlarındaki benekli sırtlanlara kadar uzanan memeli popülasyonunu inceledi ve bu hayvanların günlük eylemlerinde şaşırtıcı biçimde benzer örüntüler taşıdığını keşfetti.
Max Planck Hayvan Davranışları Enstitüsü öncülüğündeki 14 araştırmacıdan oluşan uluslararası ekip, hayvanların davranışları yüksek çözünürlüklü hareket verileriyle analiz etti. Akselerometreler kullanılarak, hayvanların yatarak dinlenme, yiyecek arama veya yürüme gibi farklı davranışları haftalarca takip edildi.
Bu veriler makine öğrenimi teknikleriyle sınıflandırılarak, hayvanların davranış değiştirme olasılıklarının zamanla azaldığı, yani bir davranışta ne kadar uzun kalınırsa değişme ihtimalinin o kadar düştüğü anlaşıldı.
Araştırmada, hayvanların bir davranışta ne kadar uzun kalırsa o davranışı değiştirme olasılıklarının azaldığını, yani “azalan risk fonksiyonu” (decreasing hazard function) prensibinin tüm türlerde ortak olduğunu buldu. Hayvanlar, davranışlarda belirli bir süre “kilitlenip” kalıyor.
Diğer dikkat çekici sonuç ise “öngörülebilirliğin azalması” kavramı. Bu, bir canlının davranışını kısa vadede tahmin etmenin nispeten kolay olmasına rağmen, zaman ilerledikçe tahminlerin giderek zorlaşması anlamına geliyor. Hayvanların karar alma süreçlerinin farklı zaman ölçeklerinde ve çeşitli iç-dış etkenlerin etkileşimiyle şekillendiğini gösteriyor.
Bu örüntülerin ortaya çıkmasının iki nedeni olabilir: İlki, pozitif geri bildirim; hayvan bir davranışta ne kadar uzun kalırsa (örneğin yatmak) o davranışın sağladığı faydalar (sıcaklık, güvenlik veya sosyal destek gibi) artar ve davranış kendini pekiştirir. İkincisi ise çoklu zaman ölçeklerinde karar alma; hayvanlar açlık, tehdit veya sosyal durum gibi farklı süreçlerin sinyallerini bir arada değerlendirerek davranış değişimini yönetir.
Kaynak: PNAS
