NASA’nın Europa Clipper uzay aracı, Mars yakın geçişi sırasında gerçekleştirdiği radar testiyle Jüpiter’in buzlu uydusu Europa’ya yönelik tarihi görevine hazır olduğunu kanıtladı.
Mars’ta vizeyi verdi, finali Europa’da verecek
14 Ekim 2024 yılında Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden fırlatılan Europa Clipper, Güneş Sistemi’nin merak edilen uydularından biri olan Europa’nın alt yüzeyinde okyanus bulunup bulunmadığını araştırmak üzere tasarlandı.
Europa’nın yüzeyinin altında sıvı halde kalabilen bir okyanus barındırdığı düşünülüyor ve bu durum, Europa’yı Dünya dışı yaşam arayışında öne çıkarıyor. Görevin temel aracı olan REASON (Radar for Europa Assessment and Sounding: Ocean to Near-surface) adlı radar sistemi, bu buz altı yapıları haritalamak üzere geliştirildi ancak Dünya’daki test imkanları, bu gelişmiş sistemin tam anlamıyla denenmesine izin vermedi.
Radar antenlerinin toplamda 17.6 metreye ulaşan uzunluğu ve gönderdiği sinyallerin yankı süresi gibi parametreler, Dünya’daki kapalı alanlarda test edilemeyecek kadar büyük bir ölçekte çalışmayı gerektiriyordu. NASA’nın Jet Propulsion Laboratory (JPL) mühendisleri, bu zorluğu ancak açık havada mühendislik modelleriyle gerçekleştirdikleri sınırlı testlerle aşmaya çalıştı ancak nihai uçuş donanımı, steril koşullarda tutulmak zorunda olduğu için bu tür kapsamlı testlere tabi tutulamadı.
Bu nedenle, uzay aracının Mars’a yaptığı yakın geçiş, REASON için gerçek koşullarda ilk ciddi sınav anlamına geliyordu. 1 Mart 2025’te gerçekleştirilen bu geçiş sırasında, araç Mars’ın yüzeyine 5 bin kilometreden 884 kilometreye kadar yaklaştı. Bu sırada yaklaşık 40 dakika boyunca radyo dalgaları gönderip bu sinyallerin Mars yüzeyinden geri dönüşlerini kaydetti. Radar sistemi toplamda 60 gigabaytlık yüksek çözünürlüklü veri topladı.
Tüm sistemler sorunsuz çalıştı
İlk analizler, sistemin tam kapasite çalıştığını ortaya koydu. Geri kalan veriler Mayıs ayı itibarıyla indirilmeye başlandı ve yaz aylarında yapılan detaylı analizlerle tüm alt sistemlerin, veri işleme mekanizmalarının ve antenlerinin sorunsuz biçimde çalıştığı teyit edildi.
Görevde yer alan bilim insanları, bu verilerle birlikte radarın hem yüzey topoğrafyasını hem de yüzey altı yapılarını başarılı bir biçimde görüntüleyebileceğini ilk kez gözlemleme fırsatı buldu.
JPL’de görev yapan ve Europa Clipper’ın bilimsel planlamasında görev alan Trina Ray’e göre, bu veri seti yalnızca sistemin işlevselliğini doğrulamakla kalmadı, aynı zamanda bilim ekibine Europa’da çalışacakları veriler üzerinde analiz yapma pratiği de kazandırdı.
Europa Clipper’ın yolculuğu henüz sona ermedi. Görev, toplamda 2.9 milyar kilometrelik bir rotayı takip edecek ve 2026 yılında Dünya’nın yerçekimini kullanarak yönünü Jüpiter sistemine çevirecek.
Sıradaki durak: Europa
Şu an itibarıyla araç, Dünya’dan yaklaşık 450 milyon kilometre uzaklıkta. 2030’lu yılların başında Europa’nın yörüngesine ulaşması planlanan uzay aracı, bu noktadan sonra yüzeye 25 kilometre kadar yaklaşarak radar gözlemleri gerçekleştirecek.
REASON’un başarısı, bu görevde uydunun buz kabuğunun kalınlığını ölçmek, su ceplerini tespit etmek ve buz altı okyanusun varlığını dolaylı yoldan kanıtlayabilir. Aynı zamanda, yüzeydeki jeolojik yapıların, sırtların ve kırıkların altındaki yapılarla olan ilişkisini de açığa çıkaracak.
Europa Clipper’ın hedefi, Europa’daki buz kabuğunun kalınlığını, yapısını ve okyanusla nasıl etkileşim içinde olduğunu belirlemek, yüzeyin ve buzun bileşimini incelemek ve jeolojik oluşumları anlamak.
Kaynak: NASA
