Mars’ta daha önce görülmemiş organik bileşikler 

PNAS dergisinde 24 Mart 2025’te yayınlanan makalede bilim insanları, Mars’ta önceden gözlemlenenden daha ileri seviyede bir prebiyotik kimya (yaşam öncesi kimyasal süreçler) olabileceğine işaret ediyor.

NASA’ya ait Curiosity uzay aracının Mars Numune Analizi (SAM) mini-laboratuvarında bulunan “Cumberland” isimli kayaç örneğini inceleyen bilim insanları, alkan hidrokarbonu olan dekan, undekan ve dodekan moleküllerini tespit etti. Sırasıyla 10, 11 ve 12 karbon atomundan oluşan bu bileşiklerin, örnekteki korunmuş yağ asitlerinin parçaları olduğu düşünülüyor. 

Yağ asitleri, Dünya’da yaşamın kimyasal yapı taşlarından biri olan organik moleküller. Canlılar, hücre zarlarını oluşturmak ve çeşitli işlevler gerçekleştirmek için yağ asitleri üretiyor. Ancak yağ asitleri, hidrotermal bacalardaki su-mineral etkileşimleri gibi jeolojik süreçlerle tetiklenen kimyasal reaksiyonlar yoluyla yaşam olmadan da oluşabiliyor.

Tespit edilen moleküllerin kaynağını kesin olarak doğrulamak mümkün olmasa da bu bileşiklerin bulunması bile Curiosity bilim ekibini heyecanlandırdı. Çünkü; daha önce Mars’ta küçük ve basit organik moleküller keşfedilmişti ancak bu daha büyük bileşikler, Mars’ta yaşamın ortaya çıkması için gereken karmaşıklık düzeyine ulaşmış bir organik kimyanın ilk kanıtını sunuyor.

Bu çalışma, sadece yaşamın varlığıyla üretilebilen “biyo-imzalar” olarak bilinen büyük organik moleküllerin Mars’ta korunabilme ihtimalini artırıyor. Böylece, bu bileşiklerin şiddetli radyasyon ve oksidasyona maruz kalarak milyonlarca yıl içinde yok olacağı endişeleri hafifliyor.

Mars’ın göl yatağında yaşam izleri 

Curiosity uzay aracı, “Cumberland” adı verilen kayaç örneğini, Mayıs 2013’te Gale Krateri’ndeki “Yellowknife Bay” adlı bölgeden delerek almıştı. Bilim insanları, eski bir göl yatağına benzediği için bu alanı sıkı takip ediyordu. 

Cumberland, Gale Krateri’nin 3.7 milyar yıllık geçmişine dair çarpıcı kimyasal ipuçlarıyla dolu. Daha önceki analizlerde bu örneğin; suyla oluşan kil mineralleri açısından zengin olduğu, organik molekülleri korumaya yardımcı olan bol miktarda kükürt içerdiği, Dünya’da bitki ve hayvan sağlığı için gerekli olan nitratlar barındırdığı, biyolojik süreçlerle ilişkili bir karbon türünden oluşan metan içerdiği keşfedilmişti.

Bu yeni keşif, Mars’ın eskiden yaşanabilir bir ortam olup olmadığı sorusuna dair araştırmaları daha da derinleştiriyor.

Kaynak: PNAS