Mars’ın ‘Hayaletimsi’ termal görüntüsü yakalandı

NASA’nın Europa Clipper uzay aracı, Mart 2025’te gerçekleştirdiği Mars geçişi sırasında gezegenin yüzeyini 884 kilometre mesafeden termal kamerayla görüntüledi. Asıl görevi Jüpiter’in buzlu uydusu Europa’yı incelemek olan araç, bu yakın karşılaşmayı hem yerçekimi desteği manevrası hem de bilimsel ekipman testleri için kullandı. Mars’ın bu yeni termal görüntüleri, 5 Mayıs 2025 itibarıyla Dünya’ya ulaştırıldı.

Geçiş sırasında, Europa’nın yüzeyindeki sıcaklık farklarını tespit etmek amacıyla geliştirilen E-THEMIS (Europa Thermal Imaging System) adlı termal cihaz kullanıldı. Bu cihazla, yaklaşık 18 dakikalık bir süre içinde saniyede bir olmak üzere toplamda binden fazla kızılötesi (gri tonlamalı) fotoğraf çekildi. Görüntülerde Mars yüzeyinin sıcaklık dağılımı hayaletimsi detaylarla ortaya çıktı.

Görüntülerin güvenilirliğini değerlendirmek için veriler NASA’nın 2001’den bu yana Mars’ı gözlemleyen Mars Odyssey uzay aracının uzun dönemli termal haritalarıyla karşılaştırıldı. Odyssey ekibi, Europa Clipper’ın geçişi öncesi, sırası ve sonrasında eş zamanlı ölçümler yaparak doğrudan karşılaştırma olanağı sundu. Bu sayede E-THEMIS’in doğruluğu ilk kez derin uzay koşullarında teyit edildi.

Görevin baş araştırmacısı olan Arizona Eyalet Üniversitesi’nden Prof. Phil Christensen, amaçlarının “iyi bilinen bir gezegenden gelen verilerle yeni cihazı test etmek ve sonuçların mevcut verilerle örtüşüp örtüşmediğini doğrulamak” olduğunu ifade etti. Bu testin başarıyla sonuçlanması, E-THEMIS’in Europa’daki görevine hazır olduğunu gösterdi.

E-THEMIS, yüzey sıcaklıklarını ölçerek jeolojik aktiviteleri, özellikle de buzlu yüzeyin altında yer alabilecek yer altı okyanusları gibi yapıları tespit etmeyi hedefliyor. Europa’nın yüzeyinde gözlenen çatlaklar ve sırtların, bu tür okyanuslardan yükselen suyun veya yer altı konveksiyon akımlarının etkisiyle oluşmuş olabileceği düşünülüyor. Eğer yüzeye yakın bölgeler, çevredeki buza göre daha sıcaksa, bu durum aktif jeolojik süreçlerin işareti olabilir.

Mars karşılaşması ayrıca Europa Clipper’ın radar sisteminin ilk tam uzay testi için de kullanıldı. Araç üzerindeki uzun antenler Dünya’da test edilemediği için sistem ilk kez bu geçişte aktif hale getirildi. İlk telemetri verileri, radarın başarıyla çalıştığını gösteriyor. Detaylı veri analizi ise halen sürüyor.

Mars geçişini başarıyla tamamlayan Europa Clipper’ın bir sonraki yerçekimi desteği manevrası 2026 yılında Dünya üzerinden gerçekleştirilecek. Araç, 2030 yılında Jüpiter sistemine ulaşmayı hedefliyor. Görev planına göre Europa yörüngesinde 49 yakın geçiş yapılacak ve bu geçişlerle uydunun yaşama elverişli olup olmadığı derinlemesine araştırılacak.

Kaynak: NASA