Mantarların kökeni milyonlarca yıl öncesine dayanıyor

Mantarların çeşitlenmesinin, bitkilerin karaya çıkışından yüz milyonlarca yıl önce gerçekleştiği öne sürülüyor. Okinawa Bilim ve Teknoloji Enstitüsü (OIST) ve işbirlikçileri tarafından yürütülen çalışmaya göre, mantarların çeşitlenmesi, kara bitkilerinin ortaya çıkmasından yüz milyonlarca yıl önce gerçekleşti. Araştırma, mantarların eski kara ekosistemleri üzerindeki etkilerine dair kanıtlar sunuyor.

Geleneksel fosil kayıtlarına dayanarak, karmaşık çok hücreli yaşam (hayvanlar, bitkiler, mantarlar vb.) belirli zaman dilimlerinde evrimleşmiş kabul ediliyor. Örneğin, kara bitkilerinin yaklaşık 470 milyon yıl önce ortaya çıktığı düşünülüyor.

Mantarlar paleontologlar için uzun zamandır gizemini koruyan bir konu. Bunun başlıca nedeni, mantarların genellikle yumuşak ve ipliksi (lifsi) yapılara sahip olması. Bu tür yapılar, fosilleşmeye elverişli değil bu yüzden mantarların fosilleri oldukça nadir bulunuyor.

Hayvanlar ya da bitkiler gibi bazı canlı grupları karmaşık çok hücreli yapıyı yalnızca bir kez ve ortak bir atadan evrimleştirmiş görünürken, mantarlar için durum çok daha karmaşık. Mantarlarda karmaşık çok hücreliliğin bir kez değil, birden fazla kez ortaya çıkması mantarların evrimsel tarihini anlamayı zorlaştırıyor. 

Fosil kayıtlarındaki boşlukların üstesinden gelmek için bilim insanları “moleküler saat” adı verilen bir yöntem kullanıyor. Bu kavram, genetik mutasyonların organizmaların DNA’sında nesiller boyunca belirli bir hızda birikmesi esasına dayanıyor. Ancak moleküler saat, başlangıçta mutlak zaman değil, yalnızca göreli zaman veriyor; yani hangi türün önce veya sonra evrimleştiğini gösteriyor, ancak kesin yılları söyleyemiyor. 

OIST liderliğindeki araştırma ekibi,  farklı mantar soyları arasında nadiren gerçekleşen gen aktarım olaylarını (yatay gen transferi) inceledi.

Phys.org’da yer alan habere göre araştırma ekibi bu şekilde 17 farklı yatay gen transferi olayı tespit etti. Bu olaylar sayesinde, hangi soyun diğerinden daha önce ortaya çıktığına dair ilişkiler kurulabildi. Fosil kayıtlarıyla birlikte değerlendirildiğinde, bu veriler mantarların evrimsel zaman çizelgesini çok daha net ve kesin hale getirmeye yardımcı oldu.

Yapılan analizler, bugün yaşayan mantarların ortak atasının yaklaşık 1,4 ila 0,9 milyar yıl önce yaşamış olabileceğini gösteriyor bu da kara bitkilerinin ortaya çıkışından çok daha önce bir tarihe işaret ediyor. 

Çalışmanın ortak ilk yazarı Dr. Lénárd L. Szánthó, bu bulguların önemine dikkat çekiyor:

“Mantarlar ekosistemleri yönetir besinleri geri dönüştürür, diğer organizmalarla iş birliği yapar ve bazen hastalıklara yol açarlar. Zaman çizelgelerini netleştirmek, mantarların bitkilerden çok daha önce çeşitlenmeye başladığını ortaya koyuyor. Bu da, kara ekosistemlerinin oluşumunda rol oynayan alglerle kurdukları erken dönem ortaklıklarla tutarlıdır.”

Bulgulara göre, ilk gerçek bitkiler kök salmadan yüz milyonlarca yıl önce, mantarlar zaten yeryüzünde vardı ve muhtemelen alglerle birlikte mikrobiyal topluluklar oluşturuyordu.

Kaynak: Phys.org