Orta Doğu’daki gerilimle birlikte GPS sinyalleri hedef alınırken dünya ticaretinin bel kemiği deniz taşımacılığı çökme riskiyle karşı karşıya. Türkiye’nin Karadeniz’deki enerji projeleri de bu saldırılardan doğrudan etkileniyor.
İran-İsrail arasındaki gerilim, dünya ticaretinin yüzde 80’ini taşıyan denizcilik sektörünün en zayıf noktasını ortaya çıkardı: Uydu sinyallerine olan bağımlılık. Haziran ayında Basra Körfezi’nden geçen 330 metrelik dev bir petrol tankeri, GPS sistemlerinin çökmesiyle kaptanının ekranında aniden yok oldu. Uzaktan izleyenler ise gemiyi İran’da bir tepenin üzerine çıkmış gibi gördü.
Elektronik harp teknikleri olan “jamming” (karıştırma) ve “spoofing” (yanıltma) giderek daha yaygın hale geliyor. Bu tekniklerle gemilerin konum bilgileri ya tamamen kayboluyor ya da sahte sinyallerle başka bir yerdeymiş gibi gösteriliyor. Haziran ayında Birleşik Arap Emirlikleri’nde bir süper tanker, veri kayıtlarına göre çölde bir deve yarış pistinde görünüyordu.
Özellikle Basra Körfezi, Karadeniz, Baltık ve Kızıldeniz’de bu tür sinyal kesintileri arttı. Bu durum, yalnızca çarpışma riskini değil, çevresel felaketleri de beraberinde getiriyor. İsrail’in İran’a yönelik saldırılarının hemen ardından, iki büyük anker çarpıştı ve 10 kilometrekarelik bir petrol sızıntısı meydana geldi.
Sorunun boyutu Türkiye’yi de doğrudan etkiliyor. Bloomberg’e konuşan ve Karadeniz’deki doğalgaz projelerinde çalışan bir mühendis, Rusya-Ukrayna savaşı başladığından bu yana her gün sinyal karıştırmaya maruz kaldıklarını söyledi. Gemilerin hassas sondaj ve boru döşeme çalışmalarını yürütebilmesi için ithal edilen askeri düzeyde GPS engelleme önleyici cihazlar bile bir hafta içinde bozulabiliyor. Her biri 50 bin euroyu bulan bu cihazlar, özel izinle ülkeye getiriliyor.
Sadece gemilerin güvenliği değil, aynı zamanda küresel ticaretin veri altyapısı da tehdit altında. Konum takibi sayesinde yapılan petrol ve emtia analizleri, bu tür yanıltıcı veriler nedeniyle güvenilirliğini yitiriyor.
Uzmanlara göre GPS sinyallerinin bozulması bazen hava savunma sistemlerinin dolaylı sonucu, bazen de doğrudan devlet destekli siber saldırılarla gerçekleşiyor. İsrail ve İran’ın hava savunma sistemlerinde GPS karıştırma tekniklerinin kullanıldığı belirtiliyor. Karadeniz ve Baltık Denizi’ndeki sinyallerin ise büyük oranda Rusya kaynaklı olduğu tahmin ediliyor.
Gemi sigorta firmaları da bu duruma karşı alarmda. Allianz gibi büyük sigorta şirketleri, bu tür karışıklıkların kaza riskini artırdığını ve sigorta taleplerinde daha fazla inceleme yapılacağını belirtiyor.
ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı’nın eski komutan yardımcısı Bob Harward’a göre yeni nesil yapay zeka destekli konum sistemleri, bu tehdide karşı çözüm olabilir. Ancak o zamana kadar “teknolojik savaşın yeni normaline” hazırlıklı olunması gerekiyor.
Kaynak: Bloomberg
