Kızıl gezegenin kutup ışıkları 

Mart 2025’te gerçekleşen bu doğa olayı Mars’ın atmosferi ile Güneş arasındaki ilişkiye dair yeni bilgiler ortaya çıkardı. Perseverance, başka bir gezegenin yüzeyinden kutup ışıklarını kaydeden ilk araç olarak tarihe geçti.

Kutup ışıkları, Güneş’ten fırlayan yüksek enerjili parçacıkların bir gezegenin atmosferine ulaşarak buradaki gazlarla çarpışması sonucu oluşuyor. Bu çarpışmalar, gökyüzünde gözle görülebilen renkli ışımalar meydana getiriyor. Dünya’da kutup ışıkları genellikle kuzey ve güney kutuplarında görülüyor çünkü gezegenin manyetik alanı bu parçacıkları kutuplara doğru yönlendiriyor.

Mars, Dünya gibi küresel bir manyetik alana sahip olmadığı için kutup ışıkları yalnızca kutuplarda değil, gezegenin birçok bölgesinde meydana gelebiliyor ancak Mars’ın atmosferi oldukça ince olduğu için bu tür ışımaları doğrudan gözlemlemek oldukça zorlaşıyor.

Gözlem nasıl yapıldı?

NASA, Güneş’in büyük bir enerji patlaması yaparak uzaya parçacıklar fırlattığını önceden tespit etti. Bu olaya “koronal kütle atımı” (CME) denir. Güneş’teki bu patlamayı NASA’nın Maryland’deki Goddard Uzay Merkezi’ndeki bilim insanları fark etti. Güneş’ten fırlayan parçacıkların Mars’a ulaşacağı bilgisi Perseverance ekibiyle paylaşıldı.

Perseverance bu bilgi doğrultusunda Mars gökyüzünü kameraları ve ışık analiz cihazlarıyla gözlemlemeye başladı. Aracın “MastCam-Z” adlı kamerası ve “SuperCam” adlı ışık ölçüm cihazı, gökyüzünü belirli açılardan inceledi. Birkaç gün sonra bu parçacıklar Mars’a ulaştığında, gezegenin atmosferindeki oksijen atomlarıyla çarpışarak yeşil renkte kutup ışıkları oluşturdu.

Bu ışıklar, sadece Perseverance tarafından değil, Mars’ın yörüngesinde dönen diğer uzay araçları olan MAVEN ve Avrupa Uzay Ajansı’nın Mars Express uydusu tarafından da algılandı. Bu sayede yüzeyden yapılan gözlem doğrulandı.

Bu çalışmanın sonuçları, 14 Mayıs 2025 tarihinde Science Advances dergisinde yayınlandı.

Kaynak: Science Advances, JPL