Bilim insanları, iki kanser ilacının birlikte kullanıldığında beyin hücrelerindeki hasarı onararak hafızayı geri kazandırabildiğini ortaya koydu.
Kanser ilaçları Alzheimer’a çare olabilir mi?
University of California San Francisco (UCSF) ve Gladstone Enstitüleri’nden bilim insanları, Alzheimer hastalığında beyindeki genetik değişiklikleri tersine çevirebilecek mevcut ilaçları belirlemek amacıyla kapsamlı bir analiz yürüttü.
Araştırmada, FDA onaylı bin 300 ilacın, Alzheimer’a yakalanan insan beyin hücrelerindeki gen ifade profilleriyle karşılaştırılması yapıldı. Bilgisayarlı analizler sayesinde, bu hastalığa özgü genetik imzaları tersine çevirebilecek 86 ilaç tespit edildi.
Bunlardan yalnızca 10’u halihazırda onaylı durumdaydı. Araştırmacılar bu ilaçların etkisini daha da derinlemesine anlamak için, 65 yaş üstü 1,4 milyon kişiye ait anonimleştirilmiş sağlık verilerini inceledi.
Bu analiz, belirli ilaçları kullanan kişilerde Alzheimer geliştirme riskinin önemli ölçüde azaldığını gösterdi. Özellikle iki kanser ilacı öne çıktı: Meme kanseri tedavisinde kullanılan letrozol ve kolon ile akciğer kanserinde kullanılan irinotekan. Araştırma ekibi bu iki ilacı, Alzheimer’ın agresif formlarına sahip fareler üzerinde test etti.
Her iki ilaç birlikte kullanıldığında, beyindeki sinir ve glia hücrelerinde görülen Alzheimer’a özgü genetik değişikliklerin büyük ölçüde düzeldiği gözlendi. Ayrıca beyinde hastalığa neden olan toksik protein birikimi azaldı, sinir hücrelerinin dejenerasyonu yavaşladı ve hayvanların öğrenme ve hafıza performanslarında ciddi iyileşmeler kaydedildi.
UCSF’den biyomedikal bilişim uzmanı Dr. Marina Sirota, bu çalışmanın geleneksel ilaç geliştirme süreçlerinin aksine, mevcut ilaçların yeniden konumlandırılmasıyla kısa sürede etkili çözümler bulunabileceğini gösterdiğini belirtti.
Gladstone Enstitüsü’nden sinirbilimci Dr. Yadong Huang ise, bu kombinasyonun hem sinir hücreleri hem de destek hücreleri üzerinde iki yönlü etki gösterdiğine dikkat çekerek, sonuçların insan klinik deneylerine geçiş için güçlü bir temel oluşturduğunu vurguladı. Araştırmanın bulguları 21 Temmuz 2025’te Cell dergisinde yayımlandı. Çalışma, ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH), Ulusal Bilim Vakfı (NSF), Dolby Family Fund ve diğer sağlık araştırma kuruluşları tarafından desteklendi.
Kaynak: EurekAlert
