ABD, Türkiye’yi S-400’leri bahane ederek F-35 projesinden çıkarmıştı. Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, KAAN’ın uçuşundan sonra Amerika’nın fikrinin değiştiğini açıkladı.
Türkiye, ABD öncülüğünde 1999 yılında başlatılan ve 9 ülkenin katılımıyla yürütülen F-35 programında, hem katılımcı ülke hem de uçak parçası üreticisi olarak aktif bir rol üstlendi.
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Bakanlığının 2025 yılı bütçesine ilişkin görüşmeler sırasında milletvekillerinin sorularını ve eleştirilerini yanıtlarken, bu programla ilgili yeni bir gelişmeyi de aktardı.
F-35 projesi kapsamında Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın alması nedeniyle, ABD 2019 yılında Türkiye’yi F-35 programından çıkarmıştı.
Bakan Güler, F-35’le ilgili olarak yaptığı açıklamada “Amerikalıların F-35 konusunda, bizim KAAN’ı yapabileceğimizi ve uçtuğunu görünce, biraz düşünceleri de değişti. Onlar şimdi kendileri de F-35’i verebileceklerini ifade ediyorlar. Bu konuda da daha henüz bir gelişme olmadı. Biz hem üretim payımızın tekrar bize verilmesinde ısrar ediyoruz hem de F-35’i almak için isteğimizi bildirdik.” değerlendirmelerinde bulundu.
John Kirby (Reuters)
F-35’lerin verilmesindeki engellerden biri olan S-400’ler hakkında Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, 2024 başında Türkiye’nin, ABD’nin S-400’lere ilişkin endişelerini gidermesi halinde yeniden F-35 programına katılmasının mümkün olduğunu söylemişti.
Bakan Güler bu konuda da açıklamalarda bulunarak hava savunma sistemleri konusunda 1991 yılından itibaren dünyadaki hava sistemi olan her ülkeye müracaat ettiklerini bildirdi. Güler, bu konuda olumlu cevap alamadıklarını, nihayetinde ihtiyaçlar doğrultusunda S-400’ün alındığını kaydetti. Güler “S-400’leri kuracağımız, kullanacağımız her yer belli. Bunların yerleşeceği yerler, altındaki mahzenler dahil hepsi yapıldı, hazır. Biz bir emir verdiğimiz anda hangi bölgeye emir verdiysek o bölgeye hareket edecek.” diyerek yaklaşık 12 saatte tüm sistemin kurulmuş olacağını açıkladı. Bakan S-400’lerin hava savunma sistemi olduğunu yani herhangi bir hava taarruz tehlikesi çok üst düzeye çıktığında kullanılacak sistemler olduğunu açıkladı.
Türkiye’nin savunma sanayisinde dönüm noktası: KAAN
Bakan Güler’in açıklamasında da yer aldığı gibi KAAN’ın havalanması ABD’li yetkililerde olumlu bir sonuç doğurarak F-35 hakkındaki fikirlerinin değişmesini sağladı. TUSAŞ tarafından üretilen Türkiye’nin yerli ve milli ilk beşinci nesil savaş uçağı KAAN, Türk savunma sanayisinde önemli bir dönüm noktası.
21 Şubat 2024’te gerçekleştirilen ilk uçuşuyla Türkiye, ABD, Rusya ve Çin gibi beşinci nesil savaş uçağı üretebilen sayılı ülke arasına girdi.
TUSAŞ tarafından yürütülen KAAN projesi, Türkiye’nin savunma sanayisinde dışa bağımlılığı azaltarak yerli üretimi artırma stratejisinin bir parçası. Bu strateji, Türkiye’nin askeri kapasitesini güçlendirerek bölgesel ve küresel arenada daha bağımsız hareket etmesine olanak tanıyor.
KAAN’ın sahip olduğu düşük radar görünürlüğü, yüksek manevra kabiliyeti ve gelişmiş aviyonik sistemler gibi özellikler, Türk Hava Kuvvetleri’nin operasyonel kapasitesini artıracak. Bu gelişme, Türkiye’nin hava sahası güvenliğini sağlamada ve bölgesel caydırıcılığını güçlendirmede kritik bir rol oynayacak.
Ayrıca, KAAN projesi Türkiye’nin savunma sanayisindeki ihracat potansiyelini de artırıyor. Özellikle Asya ve Körfez ülkelerine yönelik ihracat hedefleri, Türkiye’nin uluslararası savunma pazarındaki konumunu güçlendirecek.
KAAN projesi Türkiye’nin F-35 programından çıkartılması ve F-16 Blok 70 savaş uçaklarına 1,4 milyar dolarlık bir ön ödeme yapılmasına rağmen uçakların verilmemesiyle hız kazanmıştı.
Türkiye’nin neden F-35’e ihtiyacı var?
Madem 5. nesil bir savaş uçağı yapıyoruz o zaman niye F-35’lerde ısrarcıyız sorusunun cevabını da yine Bakan Güler konuşmasında açıklıyor. Güler, Hava Kuvvetlerinin ihtiyaçları doğrultusunda HÜRJET ve KAAN’ın hizmete girinceye kadar gelişmiş teknolojiyle donatılmış modern savaş uçaklarının envantere alınması ve envanterin çeşitlendirilmesi çalışmalarının devam ettiğini bu yüzden Eurofighter, F-35 gibi savaş uçaklarına Türkiye’nin ihtiyacı olduğunu belirtti.
Milli Savunma Bakanlığı’nın 28.11.2024 tarihli haftalık basın bilgilendirme toplantısında yapılan açıklamada da bunun altı çizilerek “Hava Kuvvetleri Komutanlığımızın ihtiyaçları doğrultusunda milli uçağımız KAAN hizmete girinceye kadar gelişmiş teknolojiyle donatılmış modern savaş uçaklarının envantere alınması ve envanterin çeşitlendirilmesi çalışmalarımız devam etmektedir. Bu kapsamda, 40 adet F-16 Blok 70 ve özellikli mühimmatın tedariki kapsamında 1,4 milyar dolarlık başlangıç ödemesi yapılarak sözleşme yürürlüğe girmiş, teknik görüşmeler devam etmekte, 40 adet Eurofighter tedarikine yönelik ise teknik görüşmeler olumlu devam etmektedir.” denildi.
Bakanlık kaynakları F-35 görüşmelerine dair de bilgi vererek muhataplara 40 adet F-35 talebimiz resmi olarak iletildiğini açıkladı. Bakanlık, F-35 konusunda daha önce yapılan bir ödeme ve hangara alınan 6 adet uçaktan bahsederek ilk defa bir NATO üyesi ülkeye Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CATSAA) ile yaptırım uygulanarak teslimatın gerçekleştirilmeğinin altını çizdi. Bakanlık kaynakları “Biz en başından beri bu yaptırımın yanlış olduğunu söylüyoruz. Beklentimiz, müttefiklerimizin ittifakın ruhuna ve ortak güvenlik perspektifine uygun karar alınması, örtülü ve örtüsüz tüm yaptırımların kaldırılmasıdır.” dedi.
Kaynak: İletişim Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Anadolu Ajansı
