James Webb, yeni bir sıcak gezegen keşfetti

NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu (JWST), gökbilimcilerin “sıcak Neptün çölü” olarak adlandırdığı bölgede yer alan ve nadir bulunan LTT 9779 b adlı dış gezegenin atmosferini detaylı şekilde inceledi. Dünya’dan yaklaşık 264 ışık yılı uzaklıkta bulunan bu gezegen, aşırı sıcaklıkları ve atmosferindeki olağanüstü koşullarla dikkat çekiyor. Araştırmacılar, bu keşfin gezegen oluşumu ve atmosferik süreçler hakkındaki bilgileri genişletebileceğini düşünüyor.

LTT 9779 b, yıldızına son derece yakın bir yörüngede dönen bir dış gezegen. Yıldızına bu kadar yakın olmasına rağmen atmosferini koruyabilmesi, bilim insanlarını şaşırtan önemli bir özellik. Genellikle bu kadar sıcak gezegenlerde güçlü yıldız rüzgarları atmosferi hızla yok ederken, LTT 9779 b’nin hala bir atmosferi olduğu gözlemlendi.

Gezegenin yüzey sıcaklığı yaklaşık 2 bin derece kadar ulaşıyor. Bu kadar yüksek sıcaklık nedeniyle atmosferinde silikat (cam benzeri) bulutlar oluşuyor ve bu bulutlar gezegenin yıldız ışığını yansıtmasını sağlıyor. James Webb’in gelişmiş kızılötesi gözlemleri sayesinde, gezegenin atmosferinde su buharı ve ağır metallerin varlığı da tespit edildi.

Gezegen, gelgit kilitlenmesi yaşayan bir yapıya sahip, yani bir yüzü sürekli olarak yıldızına dönük kalıyor, diğer yüzü ise tamamen karanlıkta. Bu durum, gezegenin gündüz ve gece tarafları arasında büyük sıcaklık farkları yaratıyor. Bilim insanları, bu dengenin gezegenin atmosferinin nasıl çalıştığını anlamada kritik bir rol oynayabileceğini belirtiyor.

Araştırmanın başyazarı Louis-Philippe Coulombe (Montréal Üniversitesi), LTT 9779 b’nin atmosferinin korunmuş olmasını şaşırtıcı bulduklarını belirterek şunları söyledi:

“Yıldızına bu kadar yakın bir gezegenin atmosferini koruyabilmesi büyük bir sürpriz. Böylesine aşırı bir ortamda atmosferinin varlığını sürdürebilmesi, gezegen oluşumu ve evrimi hakkındaki bilgilerin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini gösteriyor. Bu durum, adeta ateşte erimemiş bir kartopuna benziyor.”

Oxford Üniversitesi’nden Prof. James Kirk ise bulguların önemine dikkat çekerek “Bu gezegen, atmosferinde silikat bulutları barındıran ve aynı zamanda su buharı içeren çok az sayıdaki dış gezegenlerden biri. Bu, gezegenin hem kimyasal bileşimi hem de atmosferik dinamikleri hakkında çok önemli bilgiler sağlıyor.” diyor.

Araştırmacılar, LTT 9779 b gibi gezegenlerin, atmosferlerini nasıl koruduklarını anlamak için önemli bir laboratuvar ortamı sunduğunu düşünüyor. NASA Jet Propulsion Laboratory’den (JPL) Dr. Sarah Millholland, bu tür gezegenlerin araştırmalarda kritik bir rol oynayacağını belirtiyor:

“LTT 9779 b, süper sıcak Neptün’lerin atmosferlerini nasıl koruyabildiğine dair bize çok şey öğretecek. Bu bilgiler, sadece dış gezegenler hakkında değil, aynı zamanda kendi Güneş sistemimizdeki gezegenlerin evrimi hakkında da yeni ipuçları sağlayabilir.”

Önümüzdeki yıllarda, bu tür gezegenler üzerinde yapılacak daha fazla gözlem, yaşanabilir gezegenlerin oluşumu ve atmosferik süreçlerin işleyişi hakkında daha fazla bilgi sunabilir.

Kaynak: Nature