Hücreler yaraları kapatmak için şekil değiştiriyor

Bilim insanları, vücudumuzdaki epitel hücrelerin yara gibi boşlukları kapatırken iç yapılarındaki organelleri şekillendirerek farklı davranış biçimleri sergilediğini keşfetti. Bu bulgu, doku onarımı ve kanserin yayılma mekanizmaları konusunda yeni tedavi yaklaşımlarına kapı aralayabilir.

Birmingham Üniversitesi ve Hindistan’dan araştırmacıların katılımıyla gerçekleştirilen yeni bir çalışmaya göre bu şekil değişimi; boşluğun kıvrımına ve hücre içi yapıların düzenine bağlı olarak gerçekleşiyor.

Epitel hücreleri; vücudun iç ve dış yüzeylerini kaplayan, fiziksel hasara, patojenlere ve su kaybına karşı koruma sağlayan yapılar oluşturuyor.  Ayrıca besinlerin emilimi, atık ürünlerin uzaklaştırılması ve bazı enzim veya hormonların üretimi gibi önemli işlevlere sahipler.

Araştırmacılar, epitel hücresindeki endoplazmik retikulum’un (ER) şekil değiştirme biçimlerinin farklı boşluk kıvrımlarına bağlı olarak değiştiğini keşfetti. Boşluk dışa doğru kıvrık (konveks) olduğu zaman ER tüp benzeri yapılar oluştururken, içe doğru çukur (konkav) kıvrımlarda ince, yassı plakalar şeklini alıyor.

Araştırma ekibine göre; dışa kıvrık kenarlarda hücreler, geniş ve düz uzantılarla “sürüne sürüne” (crawling) hareket ederken; içe kıvrık kenarlarda ise “kese-içi dikiş” (purse-string) tarzında büzülerek kenarları bir araya getiriyor. 

Birmingham Üniversitesinden Dr. Pradeep Keshavanarayana “Matematiksel modellerle hücrelerin kendini onarma mekanizmalarını anlamak, yara tedavileri, doku rejenerasyonu ya da metastazı yavaşlatacak stratejiler geliştirme potansiyeli taşıyor.” diyor.

Yine aynı üniversiteden Prof. Fabian Spill  ise “Bu disiplinlerarası çalışma, organel ve hücre şekli ile doku davranışı arasında beklenmedik bir bağlantı olduğunu ortaya koydu. ER’in mekanik ve geometrik sinyalleri algılamadaki yeni rolü dikkat çekici.” ifadelerini kullanıyor.

Tata Institute of Fundamental Research’ten Dr. Simran Rawal bu buluşun hastalık ve kanser yayılım süreçlerine yeni bakış açısı getirdiğini söylüyor. Raporda, ER’nin hücre kenarlarının kıvrımına tepki vererek yeniden düzenlenmesinin ve böylece epitel hücre göç biçiminin belirlenmesinin, hücresel davranışlar açısından önemli olduğu vurgulanıyor.

Kaynak: Eurokalert