Uydular ve takip sistemleri kullanarak yeryüzündeki çeşitli türler anlık olarak takip edilebiliyor.
Hayvan göçleri, tehlike altındaki türler ve iklim değişikliği alanlarında çalışan bilim insanları, Max Planck Hayvan Davranışı Enstitüsü’nden Martin Wikelski liderliğinde binlerce hayvana uydu temelli bir sistemle görüntülenebilecek takip cihazları yerleştiriyorlar.
Fikren temelleri 2001 yılına dayanan “internet of animals” (hayvanların interneti) projesi, hayvanların insanların gözlemleyemediği hayatlarını daha iyi anlamak ve iklim değişikliği gibi insan kaynaklı sorunlara karşı koruyabilmek için hayvanlar arasında bir ağ oluşturmayı hedefliyor. Bu fikrin temelleri atıldıktan 4 yıl sonra 2005’te çalışmalara başlayan Martin Wikelski, nihayet sonuca ulaşmış gibi gözüküyor.
Projenin güncel durumu hakkındaki Wikelski’nin raporu 30 Temmuz 2024 tarihinde Yale Üniversitesi’ne ait YaleEnvironment360 dijital dergisinde yayınlandı. Rapora göre, Wikelski’nin proje için geliştirdiği ICARUS (International Cooperation for Animal Research Using Space) olarak bilinen uzay tabanlı sisteminin 2025 yılında özel bir roketle fırlatılması planlanıyor.
Dünyada yaşanan, insanların gözlemleyemediği olguları anlamayı hedefleyen projede, hayvanlara takmak için ataştan bile daha hafif, güneş enerjisi ile çalışan takip cihazları geliştirildi. Takip cihazları, lokasyon, hareket aktivitesi, vücut sıcaklığı, ortam sıcaklığı ve hava basıncı, etraftaki rüzgar hızı gibi hem canlıların vücuduna ait hem de bulundukları ortama ait veriler toplayıp iletebiliyor. Proje kapsamında şu ana dek 4 binden fazla hayvana takip cihazı takıldı. Wikelski, iklim değişikliği ile ilgili çalışmalar için bu takip cihazlarının okyanustaki plastik kalıntıları gibi cansız nesnelere de takılabileceğini belirtiyor.
2025 yılında ICARUS uydusu aktif olana kadar 9 binden fazla hayvana takip cihazı yerleştirilmesi planlanıyor.
Daha önceki denemeler
ICARUS 2018 yılında Kazakistan’dan, Uluslararası Uzay İstasyonu’na fırlatıldı. Uydu istasyona başarıyla ulaştı ve 2020 yılında göreve başladı ancak bir yıl dolmadan mekanik sorunlar nedeniyle sistem çöktü. 2021 yılında onarıldı ve tekrar göreve başladı. İlk göreve başladığında veri havuzunda yaklaşık 3 bin 500 takip cihazlı canlı bulunuyordu. 2022 yılında Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi nedeniyle veri iletimi aniden durdu ve ICARUS projesinin Rusya ile ortaklığına son verildi.
Wikelski ve ekibi aynı yıl fırlatma için NASA ve Alman Uzay Ajansı ile ortaklık yapmayı denese de ICARUS’un 2028’de fırlatılması için Alman Uzay Ajansı ile yapılan görüşmelerde son dakika aksaklıkları yaşandı ve projeye bütçe ayrılamadı. Bunun üzerine Wikelski fırlatma için Max Planck Society’den fon almaya karar verdi. 2025’te yapılacak fırlatma için nispeten daha düşük maliyetli minyatür roketler temin eden CubeSats isimli özel şirketle anlaşma yapıldı. Fırlatmanın maliyetinin 1,57 milyon doları bulması bekleniyor.
Kaynak: YaleEnvironment360
