İlkokul çağındaki çocukların hafızasının hava kirliliğinden kötü etkilendiği ortaya çıktı.
Environmental Health Perspectives’te yayınlanan araştırma, hava kirliliğinin çocukların bellekleri üzerindeki etkileri üzerine yoğunlaştı. ABD genelinde yapılan bu çalışma, atmosferdeki ince partikül maddenin (PM₂.₅) çocukların bilişsel gelişimi, özellikle de hafıza üzerindeki etkilerini analiz etti.
PM₂.₅, 2,5 mikrometreden daha küçük partiküllerden oluşuyor ve otomobil egzozları, sanayi tesisleri, inşaat çalışmaları gibi birçok insan kaynaklı faaliyetten atmosfere salınıyor. Gelişim çağındaki organizmalar çevresel etkilere daha açık hale geldiği için araştırma bu partikülleri temel aldı.
Araştırma sonuçları, bazı PM₂.₅ bileşenlerinin çocukların hafızasını olumsuz etkileyebileceğini ortaya koydu. Özellikle sanayi kaynaklı ağır metaller (örneğin kurşun ve cıva gibi elementler), organik bileşikler ve trafik kaynaklı kirlilik kaynakları, çocukların hafıza performansında azalmaya neden olan temel unsurlar arasında öne çıktı. Ayrıca, PM₂.₅’nin bileşimi ve kaynağı değiştikçe, çocuklar üzerindeki etkilerinin de değişebildiği bulundu.
Hafızayı nasıl etkiliyor?
Çocukların hafızasını olumsuz etkileyen kimyasal süreçler, ince partikül maddelerin solunum yoluyla vücuda girmesiyle başlıyor. PM₂.₅, insan saçı telinden yaklaşık 30 kat daha küçük partiküllerden oluştuğu için doğrudan akciğerlere ve buradan da kan dolaşımına karışabiliyor. Bu durum, beyne taşınan oksijen ve besin dengesini bozabiliyor ve sinir sistemi üzerinde oksidatif stres yaratarak çocukların bilişsel gelişimini etkileyebiliyor.
Oksidatif stres, serbest radikallerin artışıyla birlikte hücrelerde hasara yol açan bir durum. Özellikle beyin gibi hassas dokular, bu süreçten en çok etkilenen bölgeler arasında yer alıyor.
PM₂.₅’nin içindeki ağır metaller, sinir hücrelerinde iltihaplanmaya neden olabiliyor. Sinir hücrelerinin iltihaplanması, beyin bölgelerinde özellikle hipokampus adı verilen ve hafıza işlevlerinden sorumlu olan yapıyı hedef alarak burada hasar yaratabiliyor.
İltihap, bu bölgedeki hücrelerin verimli çalışmasını engellediğinde, çocukların yeni bilgileri öğrenme ve hatırlama yetenekleri zayıflayabiliyor. Ayrıca, bu iltihaplanma süreci uzun vadede sinir hücrelerinin ölmesine ve nörolojik yapının kalıcı olarak etkilenmesine neden olabiliyor.
