Bilim insanları, Güneş’in ısı değişimlerinin Dünya’daki deprem aktiviteleriyle bağlantılı olabileceğini keşfetti. Yeni bir araştırmaya göre, Güneş kaynaklı sıcaklık dalgalanmaları yer kabuğundaki gerilimi etkiliyor.
Japonya’daki Tsukuba Üniversitesi’nden bilgisayar bilimci Matheus Henrique Junqueira Saldanha ve matematikçi Yoshito Hirata liderliğindeki ekibin 4 Mart’ta yayınladığı araştırma, Güneş aktiviteleri ile sismik hareketler arasındaki ilişkiyi inceledi. Araştırmacılar, Güneş lekesi döngülerinin ve bu döngülerle bağlantılı sıcaklık değişimlerinin yer kabuğunu nasıl etkilediğini ortaya koyarak, deprem tahminlerinde yeni bir faktörü ortaya çıkardı.
Yapılan araştırmaya göre, Güneş kaynaklı ısı değişimleri atmosferde sıcaklık dalgalanmalarına yol açıyor ve bu da kayaçların yapısında ve yer altı su hareketlerinde değişimlere neden olabiliyor.
Junqueira Saldanha, ScienceAlert’e yaptığı açıklamada, “Bu tür dalgalanmalar, kayaçları daha kırılgan hale getirebilir ve fay hatlarındaki gerilimi etkileyebilir. Yağış ve kar erimesindeki değişimler de tektonik plakalar üzerindeki basıncı değiştirebilir,” diye belirtiyor.
Bu çalışma, Dünya’nın iç dinamiklerinin dış etkenlerden nasıl etkilendiğini ve Güneş’in bu süreçte oynadığı rolün daha iyi anlaşılmasını sağlıyor. Aynı zamanda, deprem tahminlerinde yeni değişkenler ekleyerek daha güvenilir analizlere kapı aralıyor.
Junqueira Saldanha, “Bu heyecan verici bir araştırma alanı ve umuyoruz ki çalışmamız, depremleri tetikleyen faktörleri anlamaya dair büyük resme katkı sağlar,” diyor.
Depremler ve güneş lekeleri arasındaki bağlantı
Junqueira Saldanha ve çalışma arkadaşı uygulamalı matematikçi Yoshito Hirata, 2022 yılında yayımladıkları bir makalede Güneş lekesi aktivitesi ile deprem sıklığı arasında bir korelasyon olduğunu ortaya koymuştu.
Yeni araştırmalarında ise ekip, bu bağlantının nedenini belirlemek için Güneş lekesi kayıtlarını ve Dünya yüzey sıcaklığı verilerini matematiksel modellerle analiz etti. Sonuçlar, yüzey sıcaklığının modele eklenmesiyle deprem tahminlerinin doğruluğunun arttığını gösterdi. Özellikle, Dünya’nın üst kabuğunda meydana gelen sığ depremlerin Güneş aktivitesine daha duyarlı olduğu tespit edildi.
Güneş, yaklaşık her 11 yılda bir manyetik alanını tersine çeviriyor ve bu süreçte Güneş maksimumu adı verilen bir dönem yaşanıyor. Bu dönemde Güneş lekeleri ve güneş patlamaları artıyor, Dünya’ya ulaşan radyasyon miktarında küçük de olsa bir artış gözlemleniyor. Araştırmaya göre, bu artış Dünya yüzeyinde sıcaklık değişimlerine neden olarak kayaçların kırılganlığını artırıyor ve fay hatlarında biriken gerilimin boşalmasını kolaylaştırıyor.
Çalışma, özellikle sığ depremler olarak bilinen, yer kabuğunun üst katmanlarında meydana gelen depremler üzerinde Güneş’in etkisinin daha belirgin olduğunu gösteriyor. Yüzey sıcaklıklarındaki küçük değişimler bile kayaçların özelliklerini değiştirerek deprem ihtimalini artırıyor.
Bu araştırma, Güneş’in Dünya’daki jeolojik süreçler üzerindeki etkilerini anlamaya yönelik önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Deprem tahmin modellerini geliştirmek için Güneş lekelerinin izlenmesi ve atmosferik sıcaklık değişimlerinin analiz edilmesi, gelecekte büyük depremleri öngörme konusunda yeni yollar sunabilir.
Kaynak: ScienceAlert
