Gündüz aşırı uykululuğunun arkasındaki moleküller bulundu

Gündüz aşırı uykululuğu (excessive daytime sleepiness) olarak ifade edilen sürekli uykulu hissetme hali, kalp hastalığı, obezite ve diyabet riskini artırıyor. ABD’deki Mass General Brigham araştırmacıları, bu durumun arkasındaki nedenleri araştırdı. Hem beslenmenin hem de hormonların bu duruma katkıda bulunabileceği ortaya kondu. Araştırma, omega-3 ve omega-6 yağ asitlerinin uykululuğa karşı koruma sağlayabileceğini, tiramin gibi bileşiklerin ise uykululuğu kötüleştirebileceğini gösterdi.

Çalışmada, söz konusu sorunla bağlantılı, “metabolit” olarak bilinen kandaki çeşitli moleküller tanımlandı. Bulgular, riskin hem hormon seviyeleri gibi iç vücut süreçlerinden hem de diyet gibi dış faktörlerden etkilenebileceğini düşündürüyor. 

Araştırmacılar, diyet ve hormonlardan etkilenen, vücutta doğal olarak bulunan 877 metabolitten veri topladı. Ekip, 6 bin katılımcıdan alınan kan örneklerini kullandı. Ayrıca, bir kişinin gün içinde çeşitli durumlarda ne sıklıkta uyukladığını değerlendiren anket verileri de incelendi. 

Gündüz aşırı uykulluğuyla ilişkili yedi metabolit belirlendi. Cinsiyete göre değişiklik gösteren ek üç metabolit daha tespit edildi. 

Omega-3 ve omega-6 yağ asitlerinin tüketimiyle riskin düşürülebileceği keşfedildi ancak fermente ve fazla olgunlaşmış gıdalarda bulunan tiramin gibi diğer metabolitler ise özellikle erkeklerde gündüz aşırı uykululuğu ile ilişkilendirildi. Progesteron gibi cinsiyet steroid metabolitleri, melatonin üretimi gibi uykuyla ilişkili süreçlerle bağlantılı bulundu.

Araştırmacılar, diyet değişikliklerinin veya takviyelerin gündüz uykululuğunu azaltmaya yardımcı olup olamayacağını görmek için klinik çalışma yapmayı hedefliyor. 

Kaynak: Lancet eBioMedicine