Gliese 229 B kahverengi cücesinin gizemi

Gliese 229 B, Dünya’dan yaklaşık 5,76 parsek uzaklıkta bulunan M1V yıldızı Gliese 229 A’nın yörüngesinde bulunuyor. Gökbilimde kullanılan uzaklık ölçü birimi parsek yaklaşık olarak 3,26 ışık yılına, o da 30,9 trilyon kilometreye denk geliyor.

Ölçülen kütlesi Jüpiter’in kütlesinin 70 katı olan Gliese 229 B’nin kütlesi ve yaşı itibarıyla çok daha yüksek parlaklık seviyelerine sahip olması öngörülüyordu. 1995’te keşfedilen ilk kahverengi cüce olan Gliese 229B, beklenmedik sönüklüğüyle yaklaşık 30 yıl boyunca gökbilimcileri şaşırttı. 

Fakat, bolometrik parlaklığının beklenenden önemli ölçüde düşük olduğu bulundu ve bu da bilim insanlarının benzer gök cisimlerinin kütlelerini çıkarmak için kullanılan modellerin güvenilirliğini sorgulamasına yol açtı. Bolometre, sıcaklığa bağlı elektrik direncine sahip bir malzeme vasıtasıyla elektromanyetik radyasyonla transfer edilen ısıyı ölçen cihazlar..

Caltech lisansüstü öğrencisi Sam Whitebook ve Baltimore’daki Uzay Teleskobu Bilim Enstitüsü’nde yardımcı astronom Tim Brandt kahverengi cüce Gliese 229B üzerinde araştırma yaptı. The Astrophysical Journal Letters’daki yayınlanan çalışmada Gliese 229B’nin bir çift kahverengi cüce olduğu sonucuna vardı.

Devrim Niteliğindeki Gözlemler

Şili’deki Very Large Telescope İnterferometresi’ni (VLTI) kullanan araştırmacılar, beş gece boyunca Gliese 229 B’yi gözlemlediler. Bu gözlemler, ikili bir kaynağın güçlü kanıtlarını ortaya koydu ve Gliese 229 B’nin bir değil iki bileşenden oluştuğunu gösterdi. 

CRyogenic InfraRed Echelle Spectrograph Upgrade Project’ten (CRIRES+) gelen takip spektral verileri, bu bulguları doğruladı ve birbirine yakın yörüngede bulunan iki kahverengi cücenin davranışıyla tutarlı, zamanla değişen çizgi konumları ve şekilleri gösterdi.

Yeni ölçümler, ikili sistem için yaklaşık 12,134 günlük bir yörünge periyodunun belirlenmesine yol açtı ve iki kahverengi cücenin arasında yaklaşık 0,0424 AU, yani 90 Jüpiter yarıçapı kadar bir aralık olduğu belirlendi. 

Gliese 229 B’nin Gliese 229 Ba ve Bb olarak adlandırılan iki bileşeni, yaklaşık 0,87’lik bir kütle oranına sahip ve yaklaşık 2,45 milyar yıllık bir yaşa sahip oldukları düşünülüyor; bu da ana yıldızlarının tahmini yaşıyla uyuşuyor.

Keşif, buna benzer sıkı sıkıya bağlı kahverengi cüce ikililerinin nasıl oluştuğuna dair yeni sorulara yol açıyor ve benzer kahverengi cüce ikililerinin -veya hatta ötegezegen ikililerinin- bulunmayı bekliyor olabileceğini öne sürüyor. 

Kaynak: Nature