ETH Zürih’teki bir araştırma ekibi, denizlerdeki çözünmüş organik karbonun (DOC) jeolojik geçmişiyle ilgili doğrudan ölçüm yapabilmek için yeni bir yöntem geliştirdi.
Okyanuslarda yaşayan mikroorganizmalar, atmosferden çözünen CO2’yi kullanarak organik karbon üretiyor ve karbonun bir kısmı deniz tabanına çöküyor. Günümüzde denizlerde biriken “çözünmüş organik karbon” havuzu, canlıların bünyesindeki karbonun 200 katı büyüklüğünde dev bir depo niteliği taşıyor. Şimdiye dek bu deponun geçmişteki büyüklüğü dolaylı tahminlerle açıklanıyordu.
Profesör Jordon Hemingway liderliğindeki ekip, milyarlarca yıl öncesine ait demir oksitli küçük yumurta biçimli taşları, ooidleri inceledi. Ooidler, deniz tabanında dalgalarla sürüklenirken, kar topu gibi katman katman büyüyor ve üzerinde organik karbon molekülleri birikiyor. Birikim sayesinde 1,65 milyar yıl öncesine kadar denizlerdeki karbon miktarı izlenebildi.
Araştırma, 1 milyar ila 541 milyon yıl önce okyanuslarda çözünmüş organik karbonun bugünkünden yüzde 90 ila 99 daha düşük olduğunu gösterdi. Bu sonuç, buzul çağlarının ve karmaşık yaşamın ortaya çıkışını açıklayan evrim teorisini sarsıyor.
Bilim insanlarına göre, dönemin küçük ve basit organizmaları öldüklerinde hızla deniz tabanına çöktü, oksijenin az olduğu derin sularda parçalanmadan birikti. Karbon deposu küçüldü. Ancak derin okyanus oksijenle zenginleşince organik karbon yeniden artarak bugünkü seviyelere ulaştı.
Elde edilen veriler, karbon döngüsü, okyanus oksijenlenmesi ve karmaşık yaşamın evrimi arasındaki bağı yeniden sorgulamayı gerektiriyor.
Araştırma 13 Ağustos 2025’te Nature dergisinde yayınlandı.
