Gökbilimciler, 4 galaksi kümesini birbirine bağlayan devasa bir sıcak gaz ipliği keşfetti. Samanyolu’ndan 10 kat daha büyük bu ipliğin evrenin eksik maddesi olabileceği düşünülüyor.
Evrenin gözlemlenebilir madde kütlesinin önemli bir kısmının “kayıp” olduğu uzun süredir biliniyor. Yani hesaplamalar; galaksiler, yıldızlar ve gaz bulutlarının toplam kütlesinin evrendeki madde içeriğinin yalnızca üçte birini oluşturduğunu ortaya koyuyor. Bu da, baryon olarak adlandırılan normal maddelerin yaklaşık yüzde 30-40’ının nerede olduğu sorusunu gündeme getiriyor.
Bu eksikliği tamamlamak için araştırmacılar evrenin geri kalanında; sıcak ve seyrek bir plazma formunda, galaksi kümelerini birbirine bağlayan, hafifçe parlayan devasa gaz iplikçikleri olduğunu düşünüyor. Bu yapıya ılıman-sıcak intergalaktik ortam (Warm-Hot Intergalactic Medium, WHIM) adı veriliyor.
“İplikçik” terimi burada biraz yanıltıcı olabilir; çünkü bu yapılar ne klasik anlamda bir iplik ne de minicik yapılar. Bu terim, yapıların ince ve uzun bir görünümüne dayanarak konmuş, ancak aslında çok geniş ve seyrek gaz bulutları.
İplikçikler daha önce görülmüş olsa da gökbilimciler için özelliklerini anlamak oldukça zor çünkü sönük ışıklı bu yapıların ışığını, yakınında bulunan herhangi bir galaksinin ışığından ayırmak imkansızlaşıyor.
Yeni araştırma, ilk kez bu iplikçiklerin görüntülenmesine olanak sağladı. Gökbilimciler; Avrupa Uzay Ajansı’nın XMM-Newton’unu ve JAXA’nın Suzaku X-ışını uzay teleskoplarını kullandı ve Shapley Süperkümesi içinde yer alan dört galaksi kümesini 23 milyon ışık yılı boyunca birbirine bağlayan çapraz bir köprü keşfetti.
Shapley Süperkümesi, evrende gözlemlenen en büyük galaksi süperkümelerinden biri. Yaklaşık 650 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bu süperküme, çok sayıda galaksi kümesini ve daha küçük galaksi gruplarını içeriyor.
Bonn Üniversitesi’nden Florian Pacaud, “XMM-Newton sayesinde kozmik parazitleri tanımlayıp kaldırabildik, böylece iplikçikteki gazı net olarak görebildik” dedi. Temizlemeden sonra iplikçik, kozmik X-ışını arka planından yaklaşık yüzde 20 daha parlak parladı ve genişliği neredeyse 750 bin ışık yılına ulaştı.
Keşfedilen bu iplikçik; 10 milyon dereceden fazla sıcaklığa sahip. Samanyolu’nun kütlesinin yaklaşık 10 katını içeriyor ve dört galaksi kümesini birbirine bağlıyor: İkisi bir uçta, diğer ikisi diğer uçta. Hepsi, 8 binden fazla galaksiden oluşan bir koleksiyon olan Shapley Süperkümesi’nin bir parçası. İplikçik; süperküme boyunca çapraz olarak 23 milyon ışık yılı boyunca uzanıyor, bu da Samanyolu’nu uçtan uca yaklaşık 230 kez kat etmeye eşdeğer.
Araştırmacılar, ipliğin gaz kütlesini yaklaşık 12 trilyon Güneş kütlesi olarak hesapladı; bu, bağladığı dört kümenin sıcak atmosferlerinin toplamına denk geliyor.Makaledeki Standart Model of Cosmology (SOT) yani Kozmolojik Standart Model bağlamında, bu bulgu gözlemlenen baryon oranının teorik hesaplarla tutarlı olduğunu gösteriyor.
Bu sonuç, kayıp baryonların hesabından eksiği kapatıyor ve kozmik bütçeyi dengelerken galaksiler arası iplikçiklerin göz ardı edilemeyeceğini vurguluyor.
Kaynak: European Space Agency
