Dünyayı sarsan sismik sinyalin nedeni belli oldu 

Eylül 2023’te, dünya genelinde her 90 saniyede bir tekrarlanan tuhaf bir sismik sinyal gözlemlendi. Bu sinyal dokuz gün boyunca sürdü ve bir ay sonra yeniden ortaya çıktı. Neredeyse bir yıl sonra, yapılan iki bilimsel çalışma bu sismik anormalliklerin sebebinin, Doğu Grönland’daki uzak bir fiyortta yaşanan iki dev heyelanın tetiklediği iki mega tsunami olduğunu ileri sürdü. Bu dev dalgaların fiyort sisteminde hapsolduğu, burada ileri geri gidip gelen durağan dalgalar (seyş) oluşturduğu ve bu durumun gizemli sismik sinyalleri meydana getirdiği düşünülüyordu.

Bugüne kadar bu seyş dalgalarını doğrulayacak doğrudan bir gözlem yapılamamıştı. Hatta ilk sismik olayın üçüncü gününde fiyortu ziyaret eden bir Danimarka askeri gemisi bile yeri sarsan bu dalgaları gözlemleyememişti.

Yeni bir çalışmada, Oxford Üniversitesi araştırmacıları bu teoriyi doğrulamak için uydu altimetresi verilerini yorumlamak üzere yeni analiz teknikleri kullandı. Bu teknik, bir radar darbesinin uydudan yüzeye gidip geri dönmesinin ne kadar sürdüğünü ölçerek yeryüzü ve okyanus yüzeyinin yüksekliğini belirliyor. Ancak geleneksel uydu altimetreleri, gözlemler arasında uzun süreler olması ve yalnızca doğrudan uydunun altındaki noktaları ölçmesi nedeniyle bu dalgaları saptamakta yetersiz kalıyordu. Dalga yüksekliği farklarını ortaya koymak için yetersizdi.

SWOT uydusunun verileriyle yürütüldü

Çalışmada, Aralık 2022’de fırlatılan SWOT uydusunun verileri kullanıldı. SWOT’un kalbinde, KaRIn adlı ileri düzey bir cihaz bulunuyor. Bu cihaz, uydunun her iki yanına yerleştirilmiş 10 metrelik kol üzerine monte edilmiş iki anten ile çalışıyor. Antenler radar sinyallerinden gelen yansımaları üçgenleme yöntemiyle hesaplayarak yaklaşık 50 kilometre genişliğindeki bir şeritte okyanus ve yüzey sularının seviyelerini benzeri görülmemiş bir doğrulukla (2,5 metreye kadar çözünürlükle) ölçebiliyor.

KaRIn verilerini kullanarak, araştırmacılar Grönland fiyordunun farklı zamanlardaki yükseklik haritalarını oluşturdu. Bu haritalar, kanaldan kanala doğru eğimli yüzeyleri gösteriyor ve bu eğimlerde iki metreye varan seviye farkları tespit edildi. Daha da önemlisi, bu eğimlerin zıt yönlerde olması, suyun kanal boyunca ileri geri hareket ettiğine işaret ediyor.

Teorilerini kanıtlamak için araştırmacılar, bu gözlemleri binlerce kilometre uzaklıktaki yer kabuğu hareketleriyle ilişkilendirdi. Bu ilişki sayesinde, uydu tarafından doğrudan gözlemlenemeyen dönemlerde bile dalgaların özelliklerini yeniden oluşturdular. Ayrıca hava durumu ve gelgit koşullarını da yeniden meydana getirerek bu gözlemlerin rüzgar veya gelgitlerden kaynaklanmadığını doğruladılar.

Çalışmanın başyazarı Oxford Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Bölümü doktora öğrencisi Thomas Monahan, iklim değişikliğinin daha önce hiç görülmemiş uç olaylara yol açtığını ve bu olayların ölçüm yapmanın zor olduğu Arktik gibi bölgelerde yaşandığını vurguladı. Monahan’a göre çalışma, yeni nesil uydu verilerinin geçmişte sır olarak kalan olayları nasıl aydınlatabileceğine dair güzel bir örnek.

Kaynak: Nature Communications