Dünyanın ilk chatbot’u ‘’ELIZA’’ yeniden canlandırıldı

ABD ve İngiltere’den bir araştırmacı grubu, dünyanın ilk elektronik sohbet robotu olarak kabul edilen ELIZA’nın 60 yıl önce yazılan orijinal kodlarını bulup yeniden çalıştırmayı başardı. Kod, 1960’larda Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) profesörü Joseph Weizenbaum tarafından geliştirilmiş ve o dönemde “chatbot” (sohbet robotu) kavramı henüz bilinmiyorken elektronik bir terapist olarak tasarlandı.

2021 yılında MIT arşivcisi Myles Crowley, Weizenbaum’un kişisel eşyalarının arasında ELIZA’nın orijinal kod çıktılarının bir kısmını keşfetti. İncelemeler, kodun Weizenbaum’un geliştirdiği özel bir programlama dili olan MAD-SLIP (Michigan Algorithm Decoder-Symmetric List Processor) ile yazıldığını, ancak ilerleyen yıllarda Lisp (List Processing) diline taşındığını ortaya koydu. Kod, ARPAnet (Advanced Research Projects Agency Network) aracılığıyla yayılarak ev bilgisayarlarına ulaştı ve teknik bilgiye sahip kullanıcılar arasında bir tür “arkadaş” olarak popüler hale geldi.

Araştırmacılar, ELIZA’nın orijinal kodunu çalıştırabilmek için, programın geliştirildiği dönemde kullanılan Compatible Time-Sharing System (CTSS) adlı işletim sistemi ve IBM 7094 donanımını emüle eden (bir sistemin başka bir sistemi taklit ederek çalıştırılmasını sağlayan teknoloji) bir yazılım ortamı oluşturdu. Bu emülasyon, 1960’ların bilgisayar mimarisini modern sistemlerde dijital olarak yeniden yaratarak ELIZA’nın kodunu çalıştırmayı mümkün kıldı.

ELIZA, kullanıcıların sorduğu sorulara basit yanıtlar verip karşılık olarak yeni bir soru yönelterek bir terapist gibi diyalog kuruyordu. Örneğin, “Neden böyle düşünüyorsun?” veya “Bana daha fazla anlat” gibi ifadelerle etkileşim sağlıyordu. Ancak programda dikkat çeken bir hata vardı.  Kullanıcı sayı girdiğinde program çöküyordu. Araştırmacılar, özgünlüğü korumak adına bu hatayı düzeltmeden bıraktı.

Araştırmacılar, ELIZA’nın bilgisayar tarihindeki ilk sohbet robotu olduğunu ve bu nedenle önemli bir yere sahip olduğunu belirtti. Kısıtlı teknolojiye rağmen, sunduğu etkileşimle modern yapay zeka modellerinin temellerini attığı değerlendiriliyor.

Kaynak: arXiv