Gluten/buğday duyarlılığının irritabl bağırsak sendromu, anksiyete ve depresyon geliştiren kişilerde daha yaygın olduğu bulundu.
Dünya genelinde yapılan kapsamlı sistematik derleme ve meta-analize göre, çölyak hastalığı veya buğday alerjisi tanısı bulunmayan kişilerin yaklaşık yüzde 10’u, gluten veya buğday içeren gıdaları tükettikten sonra gastrointestinal semptomlar, yorgunluk, baş ağrısı gibi belirtiler yaşıyor.
Çalışmaya göre, yüzde 10’luk dilimdeki bu kişiler, çölyak dışı gluten/buğday duyarlılığı (non-coeliac gluten/wheat sensitivity – NCGWS) olarak adlandırılan rahatsızlığa sahip. NCGWS, kadınlarda daha sık görülüyor ve irritabl bağırsak sendromu (IBS), anksiyete ve depresyon ile ilişkili bulunuyor.
NCGWS belirtileri genellikle gluten veya buğdayın diyetten çıkarılmasıyla düzeliyor ancak bu besinler tekrar alındığında yeniden ortaya çıkıyor.
Çölyak hastalığı ve buğday alerjisinden farklı olarak, NCGWS’nin altta yatan patofizyolojisi net değil. Bu rahatsızlığı gösterebilecek özel kan belirteçleri bulunmadığı için tanısı oldukça güçleşiyor.
Halihazırda NCGWS tanısı, gluten veya buğday tükettikten sonra olumsuz semptomlar bildiren bireylerde, çölyak hastalığı ve buğday alerjisinin dışlanmasıyla konuluyor. Ancak rahatsızlığın görülme sıklığı ve klinik özellikleri hakkında bilgiler sınırlı.
Eksikliği gidermek için araştırmacılar, 2014–2024 yılları arasında yayımlanan, NCGWS sıklığını inceleyen tüm çalışmaları analiz etti. Çalışmalarda katılımcılar semptomlarını kendi kendilerini bildirdi. 16 ülkeden 49 bin 476 katılımcıyı içeren 25 çalışma, meta-analize dahil edildi.
Analiz sonucunda, NCGWS’nin küresel prevalansı yüzde 10,3 olarak bulundu. Prevalans, belirli bir süre içinde bir hastalığın toplumda görülme sıklığını gösteren ölçüte deniyor.
Ülkeler arasında belirgin farklar da saptandı; prevalans Şili’de yüzde 0,7 iken, Birleşik Krallık’ta yüzde 23 ve Suudi Arabistan’da yüzde 36 olarak bildirildi.
Gut dergisinde çevrim içi yayımlanan makaledeki veriler, NCGWS’li kişilerin yaklaşık yüzde 40’ının gastrointestinal veya diğer rahatsız edici semptomları önlemek için glutensiz diyet uyguladığını gösterdi. Çoğunluk, tıbbi tavsiye veya resmi tanı olmaksızın diyet değişikliğine gitmişti.
Katılımcıların en sık bildirdiği semptomlar şunlardı; karında şişkinlik (yüzde 71), abdominal rahatsızlık (yüzde 46), karın ağrısı (yüzde 36) ve yorgunluk (yüzde 32). Diğer bildirilen belirtiler arasında ishal, kabızlık, baş ağrısı ve eklem ağrısı da yer aldı.
NCGWS’nin kadınlarda anlamlı ölçüde daha yaygın olduğu ve anksiyete, depresyon, irritabl bağırsak sendromu öyküsü bulunan kişilerde daha sık görüldüğü belirlendi.
Araştırmacılar ayrıca, çölyak dışı gluten/buğday duyarlılığının “bağırsak-beyin etkileşimi bozuklukları” çerçevesinde ele alınması gerektiğini vurguluyor. Bu nörogastroenteroloji kavramı, bağırsak ile beyin arasındaki çift yönlü iletişime odaklanıyor.
Kaynak: Eurekalert
