Bilim insanları, işlevini yitirmiş doğal yumurtaların yerine insan deri hücrelerinden fonksiyonel yumurta üretmenin mümkün olabileceğini ortaya koydu.
Cilt hücrelerinden insan yumurtası üretilebilir
Nature Communications dergisinde Salı günü yayımlanan çalışmaya göre, henüz çok erken aşamadaki laboratuvar deneylerinde umut verici sonuçlar elde edildi. Süreç, bir kadının deri hücresinden alınan çekirdeğin (genetik materyal taşıyan kısım), çekirdeği alınmış bir donör yumurtaya yerleştirilmesini içeriyor.
Ancak uzmanlar, bu yöntemin ciddi güvenlik riskleri taşıdığına ve klinik kullanıma geçmeden önce uzun yıllar sürecek araştırmalara ihtiyaç duyulduğuna dikkat çekiyor.
İngiltere’deki Southampton Üniversitesi’nden Dr. Ying Cheong, araştırmada yer almamakla birlikte yaptığı açıklamada “Bu çok erken aşamadaki bir laboratuvar çalışması olsa da, gelecekte kısırlık ve düşükleri anlama şeklimizi kökten değiştirebilir ve belki de bir gün, başka seçeneği olmayanlar için yumurta ya da sperm benzeri hücreler oluşturmanın yolunu açabilir” dedi.
Yumurtalar, insan gelişimi için gereken 23 kromozomu içeriyor; bu, normal hücrelerdeki kromozom sayısının yarısı. Çünkü yumurtayı dölleyen sperm de diğer 23 kromozomu sağlıyor. Ancak deri hücreleri ve diğer üreme dışı hücreler ve onlardan türetilen tüm hücreler toplamda 46 olmak üzere iki set insan kromozomu taşıyor.
“İmkansız olduğunu düşünülen bir şeyi başardık”
Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi’nden (OHSU) araştırmacılar, fazladan kromozom seti sorununu, “mitomeyoz” adını verdikleri bir süreci tetikleyerek çözdüklerini açıkladı. Bu süreç, doğal hücre bölünmesini taklit ederek kromozom setlerinden birinin atılmasını sağlıyor ve geriye işlevsel bir yumurta kalıyor.
Bir deneyde araştırmacılar, laboratuvar ortamında genetik olarak değiştirilmiş 82 yumurtayı spermle döllendirdi. Ancak döllenen yumurtaların sadece yaklaşık yüzde 9’u, 70 ila 200 hücreden oluşan ve genellikle tüp bebek tedavisinde rahme yerleştirilen blastosist aşamasına kadar gelişebildi.
Bu aşamaya ulaşan embriyolar daha ileri bir aşamada geliştirilmedi. Araştırmacılar, mitomeyoz yöntemiyle oluşturulan yumurtaların çoğunun döllenmeden sonra 4 ila 8 hücreli aşamada durduğunu ve kromozomal bozukluklar gösterdiğini belirtti.
İngiltere’deki Hull Üniversitesi’nden üreme tıbbı uzmanı Roger Sturmeyê göre bu çalışma, üreme hücresi olmayan hücrelerin kromozomlarının, normalde sadece yumurta ya da spermde görülen özel bir bölünme türünü yapmaya ikna edilebileceğini ortaya koyuyor.
Araştırmanın başındaki OHSU Embriyonik Hücre ve Gen Tedavisi Merkezi’nden Shoukhrat Mitalipov yaptığı açıklamada, “İmkansız olduğu düşünülen bir şeyi başardık. Doğa bize iki tür hücre bölünme yöntemi verdi, biz ise üçüncüsünü geliştirdik,” şeklinde konuştu.
Araştırmacılar bu yöntemin klinik denemeye geçecek kadar güvenli veya etkili sayılabilmesi için en az on yıl daha araştırma yapılması gerektiğini öngörüyor.
Kaynak: Reuters
