Yeni bir araştırmada bir dönüşü saniyeler süren diğer nötron yıldızlarının aksine turunu 6,5 saatte tamamlayarak mevcut anlayışları zorlayan bir pulsar keşfedildi.
Bazen büyük yıldızlar ömürlerinin sonuna geldiğinde süpernova adı verilen şekilde patlar ve geride inanılmaz derecede yoğun çekirdekler olan nötron yıldızlarını bırakır. Bu kalıntıların bir kısmı, manyetik kutuplarından güçlü radyo ışınları yayar. Nötron yıldız dönerken, bu ışınlar Dünya’nın yakınından geçiyor ve bir kozmik deniz feneri gibi periyodik radyo dalgaları üretiyor. Bu davranışı sergileyen nötron yıldızlarına pulsar adı veriliyor.
Pulsarlar genellikle inanılmaz derecede hızlı dönüyor. Bazen tam bir dönüşü saniyeler veya daha kısa sürede tamamlıyor. Ancak son üç yılda, periyodik radyo dalgalarını çok daha yavaş aralıklarla yayan bazı gizemli nesneler keşfedildi. Bu, nötron yıldızlarının davranışlarını mevcut anlayışlarla açıklamak zor bir durum.
Yeni bir araştırmada, şimdiye kadar keşfedilen en yavaş pulsar keşfedildi. Her 6,5 saatte bir dönen bir yıldız. Nature Astronomy dergisinde yayımlanan bu keşif, bildiklerimizin sınırlarını zorluyor.
Bu yavaş pulsar Dünya ile öyle bir hizaya sahip ki, manyetik kutuplarından yayılan radyo ışınları her iki yönden de görülebiliyor. Bu nadir fenomen, bu kadar yavaş dönen nesneler arasında bir ilk olma özelliği taşıyor ve bu yıldızların çalışma mekanizmasına dair yeni bir bakış açısı sunuyor.
CSIRO’nun Batı Avustralya’daki Wajarri Yamaji topraklarında bulunan ASKAP radyo teleskobu kullanılarak keşfedilen bu nesneye ASKAP J1839-0756 adı verildi. Rutin bir gözlem sırasında, ASKAP J1839-0756, daha önce bilinen hiçbir nesnenin bulunmadığı bir konumda tespit edildi. Radyo dalgaları, sadece 15 dakika içinde parlaklığı %95 oranında düşen bir ışık patlaması olarak göründü.
Başlangıçta, bu kaynağın periyodik radyo dalgaları yaydığı bilinmiyordu. İlk gözlemde yalnızca tek bir patlama tespit edilmişti. Daha fazla bilgi edinmek için ASKAP, CSIRO’nun Yeni Güney Galler’deki Narrabri’de bulunan Avustralya Teleskop Kompakt Dizisi ve Güney Afrika’daki MeerKAT radyo teleskobu ile tekrar gözlemlend,. ASKAP gözlemleri, 6,5 saat aralıklarla iki patlama tespit etti ve kaynağın periyodik yapısını doğruladı.
Hikayenin iki kutbu
Çoğu pulsar, ASKAP J1839-0756’dan daha hızlı dönen akrabaları gibi tek taraflı bir fener gibi işliyor. Ancak bu nesnelerin sadece %3’ü, dönerken her iki manyetik kutuptan da ışın yayarak çift ışımalar oluşturuyor. ASKAP J1839-0756, bu nadir fenomeni sergileyen ilk yavaş nesne oldu.
Bu kozmik anomalinin kaynağı ne olabilir sorusuna yanıt veren olasılıklardan biri, bu cismin bir magnetar olmasıdır. Magnetarlar, Dünya’daki en güçlü mıknatıslardan bile daha güçlü manyetik alanlara sahip nötron yıldızları olarak biliniyor. Ancak magnetarların dönme süreleri genellikle saniyelerle ölçülüyor, saatlerle değil.
Bazı astronomlar, bu nesnenin düşük kütleli yıldızların kalıntısı olan bir beyaz cüce olabileceğini öne sürüyor. Ancak şu ana kadar hiçbir izole beyaz cücenin radyo dalgası yaydığı gözlemlenmedi.
ASKAP J1839-0756’nın ne olduğu ortaya çıkarsa çıksın, bu nesnenin evrenin kurallarını yeniden yazdığı kesin. Yavaş dönüşü, radyo dalgaları ve çift flaşlarıyla bu kozmik gizem, nötron yıldızlarının sınırlarını yeniden düşünmemize neden oluyor.
Kaynak: The Conversation
