Bu yüzyılda Nobel kazananların üçte biri, doğdukları ülke dışında yaşayan bilim insanlarından oluşuyor.
21. yüzyılda Nobel kazanan 202 bilim insanının üçte ikisi, ödülü aldıkları ülkede doğmadı.
Fizik, kimya ve tıp dallarında Nobel ödülü kazanan bilim insanlarının yüzde 30’u göç etmiş kişiler. Nature dergisinin yaptığı analiz buna “Nobel akımları (Nobel flows)” adını veriyor.
Diğer ülkelere göç etmiş Nobel ödüllü bilim insanları arasında, çarşamba günü açıklanan üç kimya ödülünden ikisi de yer alıyor. Richard Robson İngiltere’de doğmuş, ancak şu anda Avustralya’da yaşıyor. Omar Yaghi ise artık ABD vatandaşı ve bilimde Nobel kazanan ilk Ürdün doğumlu bilim insanı oldu.
2025’in üç fizik ödüllüsünden ikisi de göçmen: Michel Devoret Fransa’da, John Clarke ise İngiltere’de doğmuş, ancak her ikisi de şu anda ABD’de ikamet ediyor.
Nobel ödüllerinin bilim kategorileri arasında, bu yüzyılda yabancı doğumlu ödül sahiplerinin en yüksek oranı fiziğe ait: yüzde 37. Onu yüzde 33 ile kimya ve yüzde 23 ile tıp izliyor.
Göçmenler, Nobel sahnesinde uzun süredir önemli bir rol oynuyor; aralarında, doğduğu Almanya’dan İsviçre’ye (daha sonra ABD’ye) taşınan Albert Einstein ve doğduğu Polonya’yı terk ederek Fransa’da çalışan Marie Curie gibi ünlü bilim insanları da bulunuyor. Bunun nedeni, en verimli bilimsel fırsatların dünyanın farklı bölgelerine dağılmış olması.
Massachusetts Amherst Üniversitesinden ekonomist Ina Ganguli, “Yetenek her yerde doğabilir, ama fırsatlar her yerde yok,” diyerek “Bence bu, bu kadar çok yabancı Nobel ödüllüsü görmemizin nedeni” ifadelerini kullanıyor.
Rusya, Danimarka, İngiltere ve Hollanda’da çeşitli görevler üstlenen fizikçi ve 2010 fizik Nobel ödüllü Andre Geim, “Hayatınız boyunca aynı yerde kalırsanız, oyunun yarısını kaçırırsınız,” diyor.
Doğdukları ülkeleri terk ettikten sonra Nobel kazanan 63 ödül sahibinden 41’i ödüllerini aldıklarında ABD’de yaşıyordu. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ABD, bilim için küresel bir merkez haline gelmişti. Ancak ABD’de bilim insanları ve öğrencilerin uluslararası hareketliliği giderek artan engellerle karşılaşıyor. Başkan Donald Trump yönetimi tarafından bu yıl uygulanan yaygın hibe kesintileri ve daha sıkı göç politikaları, yaklaşan bir “beyin göçü” tehlikesi yaratıyor. Ohio State Üniversitesinden bilim ve teknoloji politikası uzmanı Caroline Wagner, bu tür kısıtlamaların “yüksek yenilikçi araştırma oranını yavaşlatacağını” belirtiyor.
Kaynak: Nature
