Beynin duyusal çevirmeni

İsviçre’deki Cenevre Üniversitesi’nden (UNIGE) bilim insanları, beynin duyular arası geçiş yapabilme yeteneğini ortaya koyan bir araştırma yayımladı. Çalışmaya göre beyin, bir bilgiyi yalnızca dokunarak öğrense bile, aynı bilgiyi daha sonra görerek tanıyabiliyor. Yani duyu organları farklı olsa da beyin, algıladığı bilgiyi tanımakta zorlanmıyor.

Deneyde bilim insanları, farelere yukarıdan veya aşağıdan gelen dokunuşları bıyıklarıyla ayırt etmeyi öğretti. Bu görevi başarıyla tamamlayan fareler, doğru tepki verdiklerinde ödüllendirildi. Hayvanlar kısa sürede bu dokunsal uyarıları doğru algılamayı öğrendi.

Sonraki aşamada dokunma tamamen kaldırıldı ve farelere yalnızca görsel uyarılar, yani yukarıdan ya da aşağıdan geçen gölgeler gösterildi. Fareler, daha önce dokunarak öğrendikleri yönleri görsel olarak da ayırt etti. Bu yetenek için ek bir eğitim uygulanmadı.

Araştırmada, dokunma ve görme duyularından gelen bilgileri birbirine çeviren beynin üst korteksindeki rostro-lateral (RL) bölgesi, duyular arası geçişten sorumlu bölge olarak belirlendi. RL bölgesi devre dışı bırakıldığında fareler duyular arasında bilgi aktarımı yapamazken, tek tek duyularla öğrenmeye devam etti.

Bu yetenek beynin “duyusal çeviri” yapabildiğini gösteriyor

Bilim insanları, beynin bir duyudan öğrendiği bilgiyi başka bir duyuya otomatik olarak aktarabildiğini belirtiyor. Buna duyusal genelleme (sensory generalization) deniyor. Beyin, dokunarak öğrendiği bir konumu daha sonra görerek algılayabiliyor. Bu durum, karanlıkta dokunarak tanıdığınız bir nesneyi, ışıkta gördüğünüzde hemen hatırlamanıza benzetiliyor.

Araştırmacılar bu yeteneğin beyindeki tam yerini de belirledi. Beynin üst kısmında yer alan rostro-lateral (RL) bölgesi, hem dokunma hem de görme bilgilerini aynı anda işleyebiliyor. RL bölgesi geçici olarak devre dışı bırakıldığında, fareler artık duyular arasında geçiş yapamıyor ama her bir duyu ile ayrı ayrı öğrenmeye devam edebiliyor. Bu da RL bölgesinin duyular arasındaki iletişimi sağladığını kanıtlıyor.

Çalışmanın yazarlarından Giulio Matteucci, “RL bölgesi, bir tür duyusal çevirmen gibi işliyor. Karanlıkta bıyıklarımızla neyi hissettiysek, ışıkta onu görerek tanımamızı sağlıyor” diyor.

Tıp ve yapay zeka için yeni bir model olabilir

Bu keşfin yapay zeka uygulamaları için model oluşturduğu belirtiliyor. İnsan beyninin farklı duyuları birleştirerek aynı bilgiyi farklı yollarla tanıyabilmesi, gelecekte yapay zeka sistemlerinde görüntü, ses, yazı ve video arasında otomatik geçiş yapılmasını sağlayabilir.

Ayrıca, bu bilginin otizm gibi nörolojik rahatsızlıklarda duyular arası karışıklıkların ve hassasiyetlerin daha iyi anlaşılması ve tedavi edilmesine katkı sağladığı ifade ediliyor.

Kaynak: Cenevre Üniversitesi