Beyin yaşlanması yavaşlatılabilir mi?

Bilim insanları, insan beyninin yaşlanma sürecini etkileyen 64 farklı gen tespit etti. Çalışmada ayrıca, bu genleri hedef alarak beyin yaşlanmasını yavaşlatma potansiyeline sahip 13 ilaç belirlendi. Uzmanlar, bu bulguların gelecekte beyin sağlığını koruyacak yeni tedavilere kapı aralayabileceğini belirtiyor.

Araştırmacılar, beyin yaşlanmasını daha iyi anlamak için “beyin yaşı farkı” (BAG) kavramını temel aldı. Beyin yaşı farkı, bir kişinin gerçek yaşı ile beyninin tahmini yaşı arasındaki fark olarak tanımlanıyor. Bazı bireylerin beyinleri kronolojik yaşlarına kıyasla daha hızlı yaşlanırken, bazılarının beyinleri daha genç kalabiliyor. Beynin genç kalması, sağlıklı bir yaşlanma sürecinin göstergesi olarak kabul ediliyor.

Yapay zeka ile 38 bin beyin taraması incelendi

Çalışmada, Birleşik Krallık Biobank veri tabanında bulunan 38  bin 961 kişinin beyin taramaları analiz edildi. Araştırmacılar, beyin yaşını tahmin eden bir yapay zeka modelini geliştirip kullanarak beyin yaşlanmasını etkileyen genetik faktörleri belirledi. Daha sonra 31 bin 520 sağlıklı bireyin genetik verileri incelenerek, beyin yaşlanması ile ilişkili 64 gen tespit edildi.

Araştırma ekibi, tespit edilen genlerden 29’unu hedef alan 466 ilaç bileşiği buldu. Bu bileşiklerden 13’ü, yaşlanma karşıtı klinik deneylerde test edilmekte olan ya da test edilmesi planlanan ilaçları içeriyor.

Örneğin, bağışıklık baskılayıcı bir ilaç olan rapamisin, yumurtalık yaşlanmasını yavaşlatma amacıyla klinik çalışmalarda değerlendiriliyor. Bunun yanı sıra, dört gen üzerinde etkili olduğu belirlenen ancak beyin yaşlanması ile bağlantısı henüz araştırılmamış 28 farklı ilaç bileşiği daha tespit edildi.

Daha fazla araştırma gerekli

Dublin Trinity College’da görev yapan sinirbilimci Agustin Ibáñez, çalışmanın genetik tedaviler geliştirme yolunda önemli bir adım olduğunu belirterek, “Bu bulguların klinik olarak uygulanabilir hale gelmesi için daha fazla deneysel çalışmaya ihtiyaç duyuluyor” dedi.

Araştırmacılar, beynin yaşlanmasını yavaşlatabilecek tedavilerin geliştirilmesi için daha fazla klinik deney yapılması gerektiğini vurguluyor. Çalışmanın sonuçları, yaşlanmaya bağlı nörodejeneratif hastalıkların önlenmesi ve tedavi edilmesi açısından potansiyel vadettiği belirtiliyor.

Kaynak: Nature