Yeni bir araştırma beynin gördüğü nesneleri, ırksal önyargılara göre değiştirebileceğini buldu. Önyargılar beynin zararsız bir nesneyi algılayışını geçici olarak çarpıtıyor.
Başta Avrupa ve Amerika olmak üzere ırkçı saldırılar dünyanın birçok yerinde sıklıkla görülebiliyor. Özellikle ABD’de silahsız siyahi sivillerin polis memurları tarafından vurulma ve öldürülme olasılığı, ABD’de silahsız beyaz sivillere göre üç kat daha fazla.
Yeni bir çalışmaya göre ırksal klişeler beynimizin “tehdit algıladığı” kişide gördüğü nesneleri değiştirebiliyor. Cüzdan, sigara, cep telefonu gibi zararsız nesneler silah veya zarar verici herhangi bir alet olarak algılanabiliyor. Saniyeler içinde gerçekleşen yoğun stres anlarında bu cisimler beynin “bir tür oyunuyla” tehlike saçan bir nesneye dönüşüyor.
Columbia Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından yapılan yeni beyin görüntüleme araştırması, ırkçı saldırı ve cinayetlerde sorunun bir kısmının, ırksal klişelerin beynin görsel sistemine sızması olduğunu öne sürüyor. Araştırma bu tür bir “sızıntının” bizi nesneleri bu klişelere uygun şekillerde görmeye teşvik edebileceğini öne sürüyor.
Bu klişeler, beynin zararsız bir nesneyi nasıl gördüğünü geçici olarak çarpıtıyor. Fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) ve son teknoloji nöral kod çözme tekniklerini kullanan araştırmacılar, yaptıkları deneyde katılımcılara siyahi birinin elinde yer alan anahtar ve matkap gösterdi.
Nature Communications’ta yayınlanan makalede yer alan çalışmada, New York bölgesinden 31 deneğin fMRI görüntülemesi yapıldı. ABD’de bulunan 422 ek çevrimiçi denekte silah tanımlama testi yapıldı. Katılımcıların beynindeki nesne işleme bölgelerinin, nesnelerin nöral temsillerini bir silaha benzeyecek şekilde kaydırdığı gözlemlendi.
Katılımcılardan ayrıca görüntüleri sıralamaları ve bunları silah veya araç olarak tanımlamaları istendi. Görüntüyü hemen siyahi bir adamın yüzü takip ettiğinde, araçları silah yerine araç olarak sınıflandırmada gecikme yaşandı. Bu da nesneleri silah olarak algılama konusundaki bilinçsiz eğilimin işareti olarak kabul edildi.
Araştırmacılar “silah tanımlama yanlılığını”, beynin görsel sistemi içinde gözlemledikleri değişimlerle doğrudan ilişkilendirdi. Katılımcıların beyinleri ne kadar çok “silah” tepkisine kayarsa, o nesneyi gerçekten bir alet olarak tanımada da o kadar fazla gecikme yaşandı.
Bazı durumlarda katılımcılar doğrudan hatalı sınıflandırmalar da yaptı. siyahi bir erkeğin yüzünden sonra gösterilen alet görüntüleri, tamamen yanlış biçimde silah olarak tanımlandı.
Columbia’da psikoloji doçenti Jon Freeman’a göre bulgular, “Sahip olduğumuz klişelerin beynin bir nesnenin görsel temsilini değiştirebileceğini ve gördüklerimizi önyargılı beklentilerimize uyacak şekilde çarpıtabileceğini gösteriyor.”
Önceki araştırmalar, insanların nesneyi doğru bir şekilde gördüklerini ancak daha sonra ırksal olarak önyargılı dürtülerini kontrol edemediklerini varsayıyordu. Bu yeni çalışma ise, sorunun ırksal kalıpların geçici bir görsel bozulma yarattığını öne sürüyor.
Bulgular, klişelerin sadece bilinçli kararları değil, algının kendisini değiştirebileceğini gösteriyor. Ancak araştırma, toplumdaki bu türden önyargılı durumlar için de öngörü de bulunuyor.
Freeman, “Bulgularımız yeni bir yön gösteriyor: sadece insanların sahip olduğu klişeleri değil, aynı zamanda başkalarını nasıl gördüğümüzü şekillendiren görsel süreçleri de hedeflemek. Saniyelik algısal çarpıtmaları değiştirebilirsek, stres ve belirsizlik altında yüksek bahisli durumlarda bu tür sonuçsal yanlış yargıları hafifletebiliriz.” diyor.
Kaynak: Eurekalert
