Bal bozulan bir yapıya sahip değil ancak balı tüketmek için en doğru zamanın aldıktan sonraki ilk 12 ay olduğu söyleniyor.
Arkeologlar, günümüz Türkiye’sinde Neolitik bir yerleşim yeri olan Çatalhöyük’te balmumu ve bir petek çizimi içeren 9 bin yıllık bir kap buldu.
Johns Hopkins Üniversitesi’nden gıda bilimci Kantha Shelke Live Science’a, balın bozulmaya karşı etkileyici direncini, şeker, enzim ve organik asit karışımına borçlu olduğunu söyledi. Bozulmama özelliği neredeyse 300 çeşit balda bulunuyor.
Arılar çiçeklerden nektar topladıktan sonra sakarozu, glikoz ve fruktozun karmaşık bir karışımını, oldukça konsantre basit şekerlere dönüştürüyor. Bal çoğunlukla şekerlerden oluşsa da, enzimler, mineraller, vitaminler ve organik asitler gibi bir düzineden fazla başka madde de içeriyor. Bal ayrıca anti-inflamatuar ve antioksidan oldukları bilinen flavonoid ve fenolik bileşikler içeriyor.
Balın arkasındaki bilim
İçindeki şeker ve düşük su oranı mikrop barındırmadığı için balın bozulması zorlaşıyor. Bal ayrıca glukonik asit ve hidrojen peroksit gibi mikrobiyal büyümeyi engelleyen güçlü bileşikler içeriyor. Arıların bal yapma süreci bu koruma büyüsüne katkıda bulunuyor: Nektar topladıktan sonra arılar karmaşık şekerleri daha basit şekerlere dönüştürüyor ve tatlı sıvıyı kovana geri gönderiyor, burada saklanan bal bilinen koyu, akışkan balı oluşturmak için buharlaştırılıyor.
İlginçtir ki, balın düşük pH’ı (kahveden daha asidiktir) aynı zamanda bakterileri uzaklaştırma yeteneğine de katkıda bulunuyor. Tüm bu faktörler balı var olan en dayanıklı gıdalardan biri yapıyor.
Balın son kullanma tarihi geçer mi?
Kapalı kaplarda saklanan bal onlarca yıl, hatta yüzyıllar boyunca stabil kalabiliyor. Ancak bal zamanla değişebilir. Isıya maruz kalma, şekerleri karamelize eden ve hem potansiyel sağlık riskleri hem de faydaları olan birçok gıdada bulunan bir bileşik olan 5-hidroksimetilfurfural (HMF) üretebilen Maillard reaksiyonunu tetikleyebilir.
Öte yandan, soğutulmuş bal kristalleşmeye yol açabiliyor. Ancak kristalleşmiş bal, gerçek, pastörize edilmemiş balın bir işaretidir ve hafifçe ısıtılarak kolayca sıvı haline döndürülebiliyor.
Doğal değişimler ve bozulma
Bal bozulmasa bile doğal değişimlere uğrayabiliyor. Zamanla bal koyulaşabilir, aromasını kaybedebilir veya kristalleşebilir, ancak bu değişimler tamamen kozmetiktir. Bal, uygun şekilde kapatılıp saklandığı sürece tüketilmesi tamamen güvenlidir. Örneğin, kristalleşmiş bal, kavanozu ılık suya koyarak eski haline getirilebilir.
Ancak, balın tadını ve aromasının kaybolmaması için balın 12 ay içinde tüketilmesi öneriliyor Bunun ötesinde, güvenli kalır ancak o kadar hoş kokulu veya lezzetli olmayabilir.
Kaynak: LiveScience
