Rusya’nın hava sahası ihlallerine karşı Avrupa bir “drone duvarı” oluşturmayı planlıyor. Doğu sınırını korumak isteyen AB’nin yeni planı, etki, maliyet ve zaman tartışmaları ile gündemde.
Avrupa Rusya’dan gelen drone tehditlerine karşı bir “drone duvarı” örmeyi amaçlıyor. Duvar projesi, bloğun doğu kanadı boyunca, Rusya’dan gelen droneları püskürtmeyi amaçlayan bir savunma sistemi.
İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en zorlu ve tehlikeli dönemi yaşadıklarını söyleyen Avrupalı liderlerin Danimarka’da bir araya geldikleri zirveden “drone duvarı” fikri çıktı.
Avrupa hava sahasına yönelik haftalar süren ihlallerin ardından, yetkililer kıtanın hava sahasını korumayı amaçlayan çeşitli önlemleri görüşmek üzere Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da bir araya geldi. İhaları tespit ve önleme sistemlerinden oluşan katmanlı bir ağ fikri olan “drone duvarı” bu toplantıda, AB Komisyonu Başkanı Ursula Von der Leyen tarafından duyuruldu.
Rus insansız hava araçları aynı günlerde Polonya, Estonya ve Romanya hava sahasına girmişti. Ülkelerin çoğu bu ihlallerden Rusya’yı sorumlu tutarken, Kremlin ise iddiaları reddetmişti.
Leyen yaptığı son açıklamada “Şimdi harekete geçmeliyiz. Avrupa, Rusya’nın sınırlarımızdaki insansız hava aracı saldırılarına güçlü ve birleşik bir yanıt vermelidir. Bu yüzden drone duvarını oluşturmak için acil eylemler önereceğiz.” dedi.
“Drone duvarı” tam olarak ne?
Birçok ülke zaten anti-drone teknolojilerine sahip. Kurulması beklenen drone duvarı ile amaç, Avrupa Birliği veya yakın müttefiklerinin hava sahasında insansız hava araçlarını daha iyi tespit etmek, izlemek ve durdurmak için ortak bir kalkan oluşturmak.
Gelişmiş bilgi ve veri paylaşımına dayanan “drone duvarı”; radar, sinyal bozucular ve akustik sensörler gibi araçları kullanan koordineli bir drone izleme ağı olacak.
Drone duvarı, Avrupa Birliği’nin doğu sınırlarını daha iyi denetlemeye yönelik daha geniş kapsamlı bir girişimin parçası olacak. Bu girişim, deniz güvenliğinin güçlendirilmesini ve askeri hareketleri takip etme kapasitesini artıracak gerçek zamanlı uzay gözetimini de içerecek.
Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, çabanın “bir Avrupa anti-dron ağı oluşturmayı, dışarıdan gelen saldırıları tespit edebilen ve etkisiz hale getirebilecek önlemleri içerdiğini” açıklamıştı.
Avrupa’da korku arttı
Avrupa’da tedirginlik son dönemde yaşanan insansız hava aracı (drone) ihlallerinden önce başlamıştı.Ukrayna’daki savaş uzadıkça, bu yıl Başkan Trump’ın Ukrayna’ya, NATO’ya ve Avrupa güvenliğine olan bağlılığı konusundaki belirsizlik de arttı. Ordusuna yoğun şekilde yatırım yapan Rusya ise hızla asker toplayarak saldırılarını yoğunlaştırıyor.
Maliyet ve zaman tartışmaları
Drone duvarının maliyeti de anlaşmazlık yaşanan konulardan biri. Eski Litvanya başbakanı olan Savunma Komiseri Andrius Kubilius, Polonya ve Baltık’ı kapsayan insansız hava araçlarına karşı koyma planının yaklaşık 1 milyar Euro’ya mal olacağını söyledi.
Brüksel, AB kaynaklarını insansız hava aracı duvarını finanse etmeye yardımcı olmak için kullanmak istiyor; bunun gerçekleşmesi için tüm AB başkentlerinin hemfikir olması gerekiyor.
Bazı üye devletler bloğun özellikle aktif bir rol oynamasını istiyor. Polonya başbakan yardımcısı Krzysztof Gawkowski, “AB’nin sadece kredileri değil, hibe ve sübvansiyonları kapsayan tamamen yeni bir program başlatması gerektiğini” söyledi.
Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius, bu haftanın başlarında bir insansız hava aracı duvarının geliştirilmesinin en az üç veya dört yıl sürebileceği konusunda uyardı. Ancak Letonya Başbakanı Evika Silina Çarşamba günü Kopenhag’da gazetecilere bundan çok daha az zaman alabileceğini söyledi:
“Üç yıla ihtiyacımız yok ve bunu çok daha kısa sürede yapabileceğimize inanıyorum”
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte Rutte ise “drone duvarı” fikrini destekleyerek, bunun “uygun ve gerekli” olduğunu söyledi. Rutte, “Birkaç bin dolara mal olan insansız hava araçlarını düşürmek için milyonlarca avro veya dolar harcayarak füzelere yatırım yapamayız” dedi.
Duvar işe yarayacak mı?
CNN’in konuştuğu Avrupa Dış İlişkiler Konseyi düşünce kuruluşunda savunma, güvenlik ve teknoloji alanında politika görevlisi Rafael Loss, “drone duvarının” gerçekten de NATO’nun hava savunmasında mevcut olan “açık deliği” yamamaya yardımcı olabiliceğini söyledi.
Loss, NATO’nun doğu kanadı boyunca sensör ağını genişleterek ülkelerin potansiyel insansız hava aracı saldırılarını daha etkili bir şekilde tanımlayabilecek ve takip edebileceklerini öne sürdü:
“Daha önce, NATO’nun hava savunması hızlı hareket eden hava tehditlerine karşıydı uçak füzeleri, balistik füzeler, seyir füzeleri, hipersonik füzeler..ancak özellikle insansız hava araçlarına karşı değil”
Loss, insansız hava aracı karşıtı önleme sistemlerinin daha da geliştirilebileceğini belirtti. Ülkelerin, Patriot gibi pahalı savunma sistemleriyle droneları etkisiz hale getirmek yerine, karıştırma (jamming), yanıltma (spoofing) veya droneların çalışması için ihtiyaç duydukları elektronik sinyalleri bozma gibi daha ucuz elektronik harp yöntemlerine yönelmesi gerektiğini söyledi.
Küçük, ucuz ama ciddi hasar verebilme kapasitesine sahip olan dronelar, hedef aldıkları ülkelere orantısız bir tehdit oluşturabiliyor. Fiziksel hasar vermenin yanı sıra gözetleme amacıyla da kullanılabiliyorlar ve havadayken uçaklarla çarpışma riski de taşıyorlar.
Rusya’dan ise aleyhinde dönen bu plana karşı “Tarihin de gösterdiği gibi duvar dikmek her zaman kötü bir şeydir” açıklaması geldi.
Avrupa hava sahasına yönelik ihlaller
9–10 Eylül tarihleri arasında, Polonya hava sahasına giren 19 drone tespit edildi. Bunun üzerine NATO öncülüğünde bir hava savunma tepkisi derhal devreye sokuldu; Polonya’ya ait F-16’lar ve Hollanda’ya ait F-35’ler hızlı müdahale görevi kapsamında havalandı. Dronelardan üçü vurularak düşürüldü, en az sekizi ise Polonya toprakları içine düştü.
Bir başka drone ise Polonya içine 260 kilometre kadar ilerleyerek başkent Varşova’nın da ötesine geçerek dört havaalanının geçici olarak kapatılmasına neden oldu.
13 Eylül’de üç Rus MiG-31 savaş uçağı, Estonya hava sahasını 10 dakikadan fazla ihlal etti. Uçaklar sınır boyunca paralel bir rota izleyerek Estonya topraklarına yaklaşık 10 kilometre kadar girdikten sonra NATO savaş uçakları tarafından geri çevrildi.
Finlandiya, Fransa, Almanya, Letonya, Norveç ve Romanya’da da benzer ihlal şüpheleri bildirildi. 3 Ekim’de ise Münih Havalimanı’nda drone tespit edilmesi nedeniyle havaalanı birkaç saatliğine kapatıldı ve yaklaşık 20 uçuş iptal edildi.
The Conversation’da yer alan analize göre bu saldırılarla Rusya, NATO’nun kolektif savunma mekanizmalarının hazırlığını test ediyor. Putin, Avrupa’nın ABD’nin kararsız dış politikası karşısında Ukrayna’yı savunmak için ne kadar ileri gitmeye istekli olduğunu bilmek istiyor.
Kaynak: New York Times, CNN, The Conversation, NBC News
