Astronotların sağlığı Türk kadın doktora emanet

South Florida Üniversitesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü Yardımcı Yan Dal Araştırma Görevlisi Begüm Aydoğan Mathyk, kadın sağlığı alanında yaptığı çalışmaları bir adım öteye taşıyarak, Virgin Galactic firmasının 2026’da IIAS02 ile ortak yapmayı planladığı ve tamamı kadınlardan oluşan ekibin uçuşunda astronotların sağlığını inceleyecek.

Mathyk, Kadınlar Günü nedeniyle yaptığı değerlendirmede, kadın sağlığına ilgisinin bilimsel keşiflerle birleştiğini ve yenilikçi projelerde yer almak isteği için yerleştiği ABD’de tekrar asistanlık yaparak çalışmalarına devam ettiğini söyledi.

NASA’nın Johnson Uzay Merkezi’nde Havacılık ve Uzay Tıbbı Stajı Programı’na katılarak Houston’da uzay tıbbı üzerine doğrudan eğitim aldığını belirten Mathyk, NASA STAR Programı’na dahil olarak “uzay tıbbı” konusunda çalışmalar yaptığını ifade etti.

Mathyk, uzay tıbbının insanlığın geleceği açısından önemini ve bu konudaki eksiklikleri gördükçe kadın sağlığına dair yeni çözümler üretme fikrinin kendisini heyecanlandırdığını dile getirdi.

Uzayda kadın sağlığı alanında çalışmaların yetersiz olduğunu vurgulayan Mathyk, “Uzayda üremeyle ilgili hayvan çalışmalarını yapan bilim insanları var. Fakat ben bir klinisyen olarak farklı bir açıdan yaklaştım. Şu anda ABD’de bu alandaki araştırmaları aktif olarak yöneten tek kadın doğum doktoruyum. Sadece bilimsel katkı sağlamakla kalmıyor aynı zamanda bu alandaki çalışmalara çeşitli gruplarda liderlik ediyorum.” dedi.

Alanında en geniş kapsamlı çalışma

Türkiye’de kadın doğum doçentliği de bulunan Mathyk, uzayda tıbbi görüntüleme, özellikle de jinekolojik ultrason konusunda yürüttükleri araştırmaların bu alanda ilk olduğunu bildirdi.

Yerçekimsiz ortamda ultrasonun uygulanabilirliğini test ederek, gelecekte kadın astronotların sağlık kontrollerinin nasıl yapılabileceğine dair önemli veriler elde ettiklerini anlatan Mathyk, şu değerlendirmede bulundu:

“Uzay ortamının kadın sağlığı üzerindeki etkilerini anlamak ve olası çözümler geliştirmek adına çalışmalar yürütüyorum. Bu bağlamda, bilim camiasının en prestijli dergilerinden Nature dergisinin uzay bilimleri koleksiyonunda (Space Omics) yazarlık yaptım ve çalışmalarımız yayımlandı. Burada, 25’ten fazla ülkeden birçok bilim insanı, uzay uçuşunun insan biyolojisi üzerindeki etkilerini genetik, epigenetik ve moleküler açıdan inceledi. Kadın hormonu olan östrojenle ilgili çalışmamız, bu konudaki en geniş kapsamlı yayın. Çalışmalarımız, uzay yolculuğunun kadın sağlığı üzerindeki etkilerini anlamamıza ışık tutuyor. Ayrıca, NASA ve diğer uzay ajansları tarafından düzenlenen konferanslarda birçok sunum yaptım. Yine uzay biyolojisi ve tıbbında uzman birçok kişiyle ortak çalışıyoruz. Önümüzdeki yıllarda bu çalışmaların daha ileri seviyeye taşınmasını ve uzun vadeli uzay misyonlarında uygulanmasını umuyoruz.”

Mathyk, uzayda da dünyada da kadınsız bir toplum olamayacağının altını çizerek, kadın sağlığının uzaya taşınmasının önemine işaret etti.

Kadın astronotların uzayda uzun süre kalmalarının üreme sağlığı, hormonal sistem ve kanser üzerindeki etkilerinin hala tam olarak bilinmediğini vurgulayan Mathyk,”Mars ve Ay misyonları gibi uzun süreli uzay yolculuklarında, kadın sağlığını korumak için daha fazla bilgi lazım. Jinekolojik muayenelerin dünyadan bağımsız yapılabilmesi gerek. Eğer uzayda koloni kurulacaksa, kadın sağlığını garanti altına almak en kritik konulardan olacak.” diye konuştu.

Kaynak: Anadolu Ajansı